İslâmî Finans İlkeleri Çerçevesinde Akıllı Sözleşmeler -İcâre Temelli Azalan Müşâreke Sözleşmesi Özelinde-

Authors : Nurten Zeliha Şahin

Pages : 371-401

Doi:10.33460/beuifd.1540388

View : 37 | Download : 33

Publication Date : 2024-12-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Blokzincir teknolojisindeki gelişme ile birlikte gelen blokzincir tabanlı akıllı sözleşme, edimlerin manuel ifâ edildiği sözleşme tipinden önceden kodlandığı şekli ile kendi kendine ifâ eden bir sözleşmeye geçişi getirmesiyle sözleşme mantığında yeni bir perspektif açmıştır. Bu çalışmada icâre temelli müşâreke akdi örneklem alınarak edim yükümlülüklerin akıllı sözleşmede ifâ edilebilirliğinin somutlaştırılabilmesi amaçlanmıştır. Çünkü bu sözleşme sürece yayılmış edim yükümlükleri bulunan bir sözleşmedir. Akıllı sözleşme ise birden fazla kişi veya kurumu aynı mutabakat algoritması üzerinde toplayarak sürecin birlikte yönetilebilirliğini getirmektedir. Akıllı sözleşmelerin nasıl uygulanacağı ile ilgili teoriler yapılmakla birlikte her sözleşme özelinde nasıl uygulanabileceğine dair derinlemesine analizlere ihtiyaç vardır. Çalışma bu bağlamda İslâmî finans ilkeleri çerçevesinde akıllı sözleşmelerin uygulanabilirliği ile ilgili genel bir değerlendirmeyi içermektedir. Bu değerlendirmelerde akıllı sözleşmelerin İslâmî finansta uygulanabilirliği açısından İslami Finans Kuruluşları Muhasebe ve Denetim Kuruluşunun (AAOIFI) İslâmî finans için belirlediği standartlar temel alınmıştır. Ayrıca icâre temelli azalan müşâreke akdinin akıllı sözleşmeye aktarılması ile ilgili teknik açıdan hangi tercihlerin yapılabileceği ve hangi edim yükümlülüklerinin akıllı sözleşmeye aktarılabileceği çalışma bağlamında ele alınan hususlardan olmuştur. Özellikle akıllı sözleşmenin bir akdi sahih kılan unsurları taşıyıp taşımadığı değerlendirmeye konu edinilmesinde klasik kaynaklar temel alınmakla birlikte akıllı sözleşme, dijitalleşme ile gelen bir konu olduğundan bu bağlamda modern kaynaklardan faydalanılmıştır. Sonuç olarak, azalan müşâreke akdinde ödenecek taksitlerin sabit olması, kripto varlıkların ise değerindeki belirsizlik, bu sabitenin nasıl sağlanacağı ile ilgili çalışmalara daha çok ihtiyaç olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca henüz emekleme aşamasında bir teknoloji olduğu için sözleşmelerin tek tek ele alınarak nasıl uyarlanabilirliği üzerinde durulursa İslâmî finansta akıllı sözleşmelerin entegrasyonunun daha hızlı olacağı bu çalışma bağlamında söylenebilir.
Keywords : İslâm Hukuku, İslâmî Finans, Fintek, İcâre Temelli Azalan Müşâreke, Akıllı Sözleşme.