EKSOZOMLARIN HASTALIKLARDAKİ ROLÜ, TANI VE TEDAVİ AMAÇLI KULLANIMI

Authors : Burak AYGAN, Mustafa KAYA, Esra CANSEVER MUTLU, İsrafil KÜÇÜK

Pages : 15-26

Doi:10.20854/bujse.874609

View : 22 | Download : 15

Publication Date : 2021-10-22

Article Type : Review Paper

Abstract :Eksozomlar, hücre tarafından dışarı atılan nano ölçekte çift zar yapısına sahip yağ kesecikleri olarak bilinmektedir. İlk keşfedildiği 1980’li yıllarda, hücre atıklarının hücre dışına atılmasını gerçekleştiren kesecik yapılar olduğu düşünüldü. Günümüzde yapılan çalışmalar sonucunda, bu keseciklerin önemli fizyolojik görevleri yerine getirdiği tespit edilmiştir. Hücreler arası iletişim, sinyal iletimi, genetik materyal transferi, immünolojik yanıtın düzenlenmesi ve benzeri çok sayıda biyolojik aktivitede önemli fizyolojik rollere sahip olan bu kesecikler, hemen hemen tüm vücut sıvılarında yer almaktadır. Gerçekleştirdiği görevler nedeniyle hastalık patogenezinde de önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle, hem tanı hem de tedavi uygulamalarında kullanımı giderek artmıştır. Farklı hücrelerden kökene sahip olan eksozomların, immün baskılayıcı ve etkinleştirici özelliklerinin varlığından dolayı otoimmün ve immün baskılama ve benzeri durumlarda immün işlevinin düzenlenmesini sağlamayı gerektiren, terapötik uygulamalarda kullanılabileceği öngörülmektedir. Bunun yanı sıra, doğal bir nanotaşıyıcı olmaları nedeniyle, eksozomlar hem adjuvanın hem de antijenin taşınabildiği yeni nesil aşıların, tasarımı ve geliştirilmesine imkân sağlamaktadır. Eksozomların tedavi edici uygulamalarının yanısıra, hastalık patogenezlerinde rol alması rolü vasıtasıyla prostat kanseri, glioblastom, akciğer yassı hücreli karsinomu ve hepatoselüler karsinom ve benzeri kanser çeşitlerinin tanısında da etkin birşekilde kullanılabileceğine dair bulgular bulunmaktadır.
Keywords : Ekzozom, tanı, nanokesecik, nanovezikül, immünite, kanser, patogenez