KAZAN TÜRKLERİ’NDE ÖRGÜTÇÜ BİR AYDIN: AYAZ İSHAKİ ve TANĞCILAR

Authors : Aykut KARTAL

Pages : 112-126

Doi:10.18221/bujss.1163412

View : 10 | Download : 15

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Kazan Türkleri, Rus işgalinin öncesinden beri İdil-Ural bölgesinde yaşamaktadırlar. İdil-Ural bölgesi, Rusya’da bulunan altı cumhuriyetin yer aldığı bölgeyi belirtmek için kullanılır. Bu cumhuriyetler Çuvaşitan, Mari El, Mordovya, Tataristan, Udmurtya ve Başkurdistandır. Kazan şehri bugün Rusya’ya bağlı Tataristan Cumhuriyeti sınırlarında yer almaktadır. Kazan Hanlığı’nın Ruslar tarafından ele geçirilmesinin ardından Kazan Türkleri birçok zorluklarla karşılaşmışlardır. Kazan Türkleri, zamanla geri kaldıklarının farkına varılması sonucunda yaşam biçimlerini değiştirmek adına ayrışmalara gitmişlerdir. Bu ayrışma ilk olarak eğitim alanında başlasa da ilerleyen zamanlarda kültürel ve politik bir forma bürünmüştür. Kazan Türkleri, Rusya’daki diğer Türkler ile temas kurarak Rusya Türklerinin insert ignore into journalissuearticles values(Müslümanların); sorunlarını tartışmak ve çözüm bulmak adına organizasyonlar düzenlemişlerdir. Çarlık Rusya’sında 1905 yılında meydana gelen devrim sayesinde oluşan nispi özgürlük ortamında birçok değişiklik ortaya çıkmıştır. Bu değişimler sonucunda hem Kazan Türkleri hem Rusya’daki diğer Türkler kendilerini var edebilmek adına faaliyetler yürütmüşlerdir. Bu çalışmada Kazan Türklerinin Rusya’daki yaşantısından bahsedilmekle birlikte 1905 devrimin ardından faaliyet yürütmüş olan Tanğcılar’a ve hareketin önemli isimlerinden Ayaz İshaki’ye değinilmiştir. Çalışmada literatür tarama yönteminden istifade olunmuştur. Amaç, Türk dünyasının çok önemli düşün ve aksiyon insanlarından biri olan Ayaz İshaki ve onun ilk dönem siyasi görüş ve faaliyetlerine ilişkin ayrıntılı bir metni, Çarlık Rusya’sında dönemi hazırlayan art plan eşliğinde derleyip ilgililerin istifadesine topluca sunabilmektir. Anahtar Kelimeler: Ayaz İshaki, Kazan, Tanğ, Çarlık Rusyası, 1905 Devrimi
Keywords : Ayaz İshaki, Kazan, Tanğ, Çarlık Rusyası, 1905 Devrimi