II. Meşrutiyet'te Abdülhamid Dönemi Kadrolarının Tasfiyesi ve Tekaüd Sandıkları

Authors : Nursel MANAV

Pages : 240-260

Doi:10.33905/bseusbed.307907

View : 20 | Download : 19

Publication Date : 2017-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İttihat ve Terakki Cemiyeti, II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Abdülhamid dönemi kadrolarını tasfiyeye başladı. Tasfiye ilk günlerde İstanbul ve taşrada memur ve askerlerin dairelerden çıkarılıp atılmaları, bazılarının tutuklanması veya sürgüne gönderilmesi biçiminde yapılmaktaydı. Ardından hükümet programına alındı ve tüm nezaretlerden çok sayıda memur ve asker tasfiye edildi. Devlet kadrolarından atılanların tepkileri üzerine 1908 yılı Aralık ayında tensikatla ilgili yasa çıkarılmasına karar verildi. 1909 yılında yürürlüğe konulan kanunla memur, asker ve ilmiye mensuplarından bazıları yaş haddinden zorunlu olarak emekli edildi; bir kısmına mazuliyet maaşı bağlandı ve bir bölümü de tazminat ödenerek görevlerinden uzaklaştırıldı. Emekli ve mazuliyet aylıkları, memur ve ilmiye mensupları için Mülkiye Tekaüd Sandığı, askerler için Askeri Tekaüd Sandığı tarafından tediye edilirken; tazminatlar ise hazine kaynaklarınca ödendi. Ancak, bir süre sonra tazminatlarını iade edenlere yine sandıklarca mazuliyet maaşı tahsis edilmesine karar verildi. Çok sayıda memur, ilmiye mensubu ve askerlerin emeklilikleri veya azledilmeleri nedeniyle bunlara yaşlılık veya mazuliyet aylığı bağlanması sandıkların gelir-gider dengeleri üzerinde giderler lehine önemli miktarda artışa yol açtı. Sandıklarda ortaya çıkan sorunları çözmek için yapılması gerekenler hakkında bilgisine başvurulmak üzere Fransız bir uzman görevlendirildi. Fransız uzmanın önerileri doğrultusunda emeklilik yasalarında hem asker hem de mülkiye memurları aleyhine pek çok değişiklik yapıldı. 
Keywords : Memur, asker, tensikat, emeklilik