Günümüze Göre Edirneli Şâhidî’nin Leylâ vü Mecnûn (Gülşen-i Uşşâk) Mesnevisi’ndeki Arkaik Unsurlar

Authors : Orhan BALCI

Pages : 46-59

Doi:10.33905/bseusbed.747511

View : 19 | Download : 14

Publication Date : 2020-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kaynak itibariyle Arap coğrafyasında filizlenen Leylâ vü Mecnûn hikâyesi başta Türk edebiyatı olmak üzere, bütün İslâm edebiyatlarında adından söz ettirmiştir. Bu hikâyeyi müstakil olarak kaleme almayanların bile bazı aşk serüvenlerinde saf ve riyasız aşklara örnek olarak zikrettiği, mazmun olarak değindiği bir kıssadır. Bu hikâye, hakiki âşıkların hallerini sembolik dille ifade eden bir maceradır. Çalışmamızda başta edebiyat ve onunla ilgili diğer alanlar olmak üzere çok önemli bir yeri olan bu hikâyedeki arkaik sözcük ve dilbilgisi unsurları incelenecektir. Makalemize konu olan Edirneli Şâhidî'nin Leylâ vü Mecnûn mesnevisinin kaleme alındığı devirde Anadolu’da hem Doğu Türkçesi ve hem de Batı Türkçesini içinde barındıran bir Türkçeyle konuşulması ve incelediğimiz mesnevide de bu durumun net bir şekilde göze çarpması eseri incelemeye değer kılan unsurlardan biridir. Makaleyi oluştururken kullanımdan düşmüş sözcükler, ekler ve bir dilin belki de en önemli kültür aktarım unsurlarından biri sayılan deyimlerdeki kelime değişimleri ve tespit edebildiklerimizin tarihî seyirlerini vermeye çalıştık. Bu sözcükler, ait olduğu devrin Türkçesinin sözcük varlığı ile ilgili önemli ipuçları sunmaktadır. İlaveten bu sözcükler; dönemin toplum yaşayışı, kültürel birikimleri, gelenek-görenekleri hakkında da bizlere önemli ipuçları verebilmektedir.
Keywords : Edirneli Şâhidî, Leylâ ile Mecnûn, Arkaik Unsurlar, Mesnevi, XV Yüzyıl