TÜRKİYE İÇİN İNSANİ GELİŞMİŞLİK GÖSTERGELERİ

Authors : Hacı Hayrettin TIRAŞ

Pages : 15-31

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2019-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Ekonomik büyüme genel olarak milli gelirin büyüklüğü ile ölçülürken, gelişmenin ölçülmesi, ülkelerin ekonomik, siyasi ve sosyal yapılarındaki farklılıklardan dolayı oldukça zordur. Gelişmişlik düzeylerini belirleyebilmek, ekonomik göstergelerle birlikte insani, sosyal ve kültürel açıdan farklı göstergelerin kullanılmasını gerektirmektedir. Birleşmiş Milletler, bir ülkenin gelişmişlik düzeyini İnsani Gelişim Endeksi aracılığıyla ölçmektedir. Bu endekste, ülkelerin gelirleriyle birlikte, eğitim ve sağlığa ilişkin göstergeler de yer almaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’nin İnsani Gelişim Endeksi ve alt göstergelerinin yıllar itibariyle değişimi ve İnsani Gelişim Endeksini etkileyen faktörlerin incelenmesi yapılmıştır. Buna göre Türkiye, İnsani Gelişim Endeksi ve alt göstergeleri bakımından 1990-2017 yılları arasında önemli gelişmeler kaydetmiştir. 1990 yılında 0,579 olan İnsani Gelişim Endeksi değeri, 27 yılda %36,6’lık bir artış ile 2017 yılında 0,791 olmuştur. Türkiye, 2017 yılındaki 0,791 İnsani Gelişim Endeksi değeri ile yüksek insani gelişme gösteren ülkeler arasında ve 189 ülke içerisinde 64. sıradadır. K işi başı Gayri Safi Milli Gelir değeri bakımından 50., Beklenen Okullaşma Yılı bakımından 48., Ortalama Okullaşma Yılı bakımından 111. ve Doğuşta Yaşam Beklentisi bakımından 66. sıradadır. Türkiye’nin İnsani Gelişim Endeksi değerini yükseltebilmesi ve çok yüksek insani gelişmişlik seviyesine sahip ülkeler arasına girebilmesi için gelirin yanında, özellikle eğitim ve sağlık alanına yatırım yapması gerekmektedir. Ayrıca, hesaplamada kullanılan verilerin güncellikten uzak olması İnsani Gelişim Endeksi değerini olumsuz etkilemektedir. 
Keywords : Kalkınma, İnsani Gelişme, İnsani Gelişme Endeksi, Türkiye