KOCAELİ’DE FAALİYET GÖSTEREN ATIK SU TESİSLERİNİN ETKİNLİK ANALİZİ (2020-2023)

Authors : Zehra Yalnız, Figen Büyükakın

Pages : 93-115

Doi:10.54860/beyder.1602787

View : 118 | Download : 105

Publication Date : 2025-01-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüzde, sanayinin gelişmesi, çevre kirliliği, iklim değişikliği, kaynak dağılımının etkinsizliği, nüfusun hızlı artışı gibi sebeplerden dolayı dünya geneli için yaşamın sürdürülebilirliği konusunda ciddi tehlikeler ortaya çıkmıştır. Tehlikenin azaltılması ve kaynakların yeniden kazanılarak üretime katkı sağlaması için de arıtma tesislerinin önemi her geçen gün artmaktadır. Biyolojik arıtma ve ileri biyolojik arıtma tesisleri sayesinde gelecek nesillere karşı olan sorumluluğun yerine getirilme fırsatı yakalanabilmektedir. Söz konusu tesisler, atık suyun içerisinde bulunan organik maddeler ve zararlı mikroorganizmalar gibi maddelerin giderilmesini ve atık suyun etkin bir şekilde temizlenmesini sağlayan kuruluşlardır. Bu tesisler, çevresel kirliliğin azaltılmasına katkıda bulunurken temiz su üretimini ve suyun yeniden kullanımını sağlamaktadırlar. Son yıllarda tüm dünyada ve Türkiye’de atık suyun temizlenmesi sorunu için atık su tesislerinin oluşturulması hız kazanmıştır. 2022 yılında Türkiye’de 1315 tane atık su arıtma tesisi bulunmaktadır ve bu tesislerin %51’i ileri biyolojik arıtma tesisi olarak çalışmaya devam etmektedir. Ele alınan çalışmada Kocaeli ilinde faaliyet gösteren 12 adet ileri biyolojik arıtma tesisinin etkinlik ve verimlilik değerlendirmesinin yapılması amaçlanmaktadır. Söz konusu amaç bağlamında, veri zarflama analizi (VZA) ile Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksinin kullanımı tercih edilmiştir. Çalışmada gerçekleştirilen Banker-Charnes-Cooper (BCC) çıktı yönlü VZA analizinde, 2 girdi (yatırım maliyeti ve tesiste kullanılan elektrik miktarı) ile 3 çıktı (personel sayısı, nüfus ve debi) kullanılmış ve tesislerin 2020, 2021, 2022, 2023 yıllarına ait etkinlik değerlendirilmesi yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, 12 tesisten 2020, 2021 ve 2022 yıllarında 9 tanesi etkin olurken, 2023 yılında ise 7 tanesinin etkin olduğu belirlenmiştir. Ardından gerçekleştirilen Malmquist Toplam Faktör Endeksi ile de ele alınan 4 yıllık dönem içerisinde, 12 tesisten 11 tanesinin etkinlik bulguları 1 değerinin üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada, özellikle son yıllarda Kocaeli özelinde ileri biyolojik arıtma tesislerinin sürdürülebilir çevre için önemine değinilmiş ve söz konusu ilin diğer illere de örnek teşkil etmesi dikkate alınarak çeşitli politika önerilerinde bulunulmuştur.
Keywords : Atık su, Veri Zarflama Analizi (VZA), Malmquist Endeksi, Kocaeli