Tokat Ebu Şems (Vezir Ahmed Paşa) Zaviyesi Vakfı

Authors : Muhammet OKUDAN

Pages : 169-184

Doi:10.34085/buifd.549871

View : 19 | Download : 13

Publication Date : 2019-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Muhammet OKUDAN Dr. Öğretim Üyesi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü, Siyer ve İslam Tarihi Anabilim Dalı Assist.Prof. Dr., Tokat Gaziosmanpaşa Üniversity, Faculty of Divinity, Department of History of İslam and Arts, Science of Siyar and İslamic History Tokat, TURKEY [email protected] ORCID: org/0000-0002-3400-1410 Geliş Tarihi: 05.04.2019, Kabul Tarihi: 03.05.2019 DOI: 10.34085/buifd.549871 Ebu Şems Zaviyesi Tokat’ta Sultan II. Mesut döneminde Hicri 687/Miladi 1288 yılında Ebu’l-Hasan bin Eş-Şems tarafından inşa ettirilmiştir. Bu zaviyeye gelir getirmek üzere Tokat Merkezde çeşitli dükkanlar, bahçeler, değirmen hissesi ile Artukabad’da çeşitli köyler vakfedilmiştir. Vâkıf zaviyede görev yapmak üzere şeyh, sufi, müezzin, bevvab gibi çeşitli kadrolar ihdas etmiş ve bu görevlere azatlı kölelerinin atanmasını şart koşmuştur. Vakfın muhasebesi ile ilgili Osmanlı öncesi döneme ait herhangi bir belge tespit edilememiştir. Aynı şekilde Osmanlı döneminde de Ebu Şems Zaviyesi ile ilgili bir belgeye  rastlanmamıştır. Bununla birlikte yapının Osmanlı döneminde “Vezir Hankahı”, “Vezir Ahmed Paşa Zaviye ve Türbesi” olarak isimlendirildiği anlaşılmıştır. Gerek Ebu Şems gerekse Vezir Ahmed Paşa hakkında detaylı bir bilgi bulunamamıştır. İncelenen muhasebe kayıtlarında vakfa bir takım müdahaleler yapılarak akarların büyük bir kısmına el konulduğu saptanmıştır. 19. Yüzyılın sonlarına doğru ciddi bir tamirat geçiren zaviye 1939 depremine kadar ayakta kalmayı başarmıştır. 39 depreminden sonra çekilen fotoğraflarda zaviyenin dış duvarlarının yıkıldığı etrafına baraka şeklinde dükkanların yapıldığı görülmüştür. 1969 yılında eski eser olarak tescil edilen yapı günümüzdeki şeklini 1988 yılında yapılan restorasyonda almıştır. Bu makalede zaviyenin elde edilen vakfiyesi ve muhasebe kayıtları değerlendirilerek Tokat’ın dini ve sosyal tarihinin ortaya çıkarılmasına bir katkı sağlanması amaçlanmıştır.        
Keywords : Ebu Şems, Zaviye, Vakfiye, Tokat