Arap Gramerinde Şâz Olgusu

Authors : Ethem DEMİR

Pages : 51-63

Doi:10.34085/buifd.620515

View : 13 | Download : 11

Publication Date : 2019-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Ethem Demir Dr., Bursa Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Arap Dili ve Belagatı Anabilim Dalı Dr., University of Bursa Uludağ Faculty of Theology Department of Arabic Language and Rhetoric Bursa, Turkey [email protected] (0533 734 8692) ORCİD orcid. org/ 0000-0002-4877-7578   Öz Daha önce dağınık kabileler halinde yaşayan Arap toplumu, İslamiyet’in gelişiyle beraber toplumsal, siyasal ve ekonomik açıdan ciddi bir kurumsallaşma ve sistemleşme sürecine girmiştir. Bu şekilde devletleşme sürecine giren Arap toplumu; toplumsal, siyasal ve ekonomik kurumsallaşmanın akabinde dil ve kültürünü kayıt altına almak için kültürel bir çalışma sürecine de girmiştir. Bu durumun başlangıç noktası ise İslam’ın yayılmasıyla beraber görülen lahn olgusu olmuştur. Bu amaçla Kur’ân, hadis, şiir ve nesir ifadelerinden hareketle nahiv kaidelerini ortaya koyan gramer âlimleri, bu noktada nahvî kıyâs ve ona kaynaklık eden Arap dil kullanımı ilkelerinden yararlanmışlardır. Bu temel ilkelere uymayan kelimelere de tazmîn, te’vîl, hazif ve benzeri çözümlerle mantıkî cevaplar aramışlardır. Ancak bu yollarla da izah edilemeyen söz konusu kelimeler, nihai olarak şâz olarak değerlendirilmiştir. Yapılan bu çalışmada şâz olgusunun ne olduğu, nahiv ilminde nasıl bir değer ifade ettiği, hangi kısımlardan oluştuğu, şâz kelimenin arka planında hangi sebeplerin yattığı ve şâz olgusu noktasında nahivciler arasında ne tür görüş ayrılıklarının bulunduğuna değinilmiştir. Arap dilinde nicelik noktasında önemli bir yerde bulunan şâz olgusuna işaret edildiği gibi çeşitli açılardan ışık tutulmuştur.    Anahtar Kelimeler: Arap Dili ve Belagatı, Arapça, Nahiv, Şâz, Kıyâs.
Keywords : Arap Dili ve Belagatı, Arapça, Nahiv, Şâz