Kitâbü'l-Bed' ve't-Târîh İle İlgili Bir Araştırma ve İnceleme

Authors : Hasan ÇİFTÇİ

Pages : 87-102

Doi:10.34085/buifd.781369

View : 15 | Download : 10

Publication Date : 2020-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Kitâbü'l-Bed’ ve’t-târîh IV./IX. yüzyılın ilmî ve fikrî nabzıyla kaleme alınmış umûmî bir tarih dağarcığı olup yaşadığımız asra yakın bir zamana kadar İslâm ilim dünyasının gün yüzüne çıkmayı bekleyen miraslarından biri hâlindeydi. Müellifinin kimliğine dair bir bilgi sunmuyor oluşu, bu konuda karışıklığın ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Eser çalışmalara konu olmuş Damad İbrahim Paşa nüshası üzerinden Ebû Zeyd el-Belhî’ye, kendisinden nakillerde bulunan tarihçiler tarafından ise Makdisî nisbesini taşıyan birine nispet edilmiştir. İki müellif ismiyle gelen bu nispet durumundaki karışıklığı gidermek; eser nüshalarına dair kayıtlar ve eserden istifade eden kaynaklardaki nispet durumunun araştırılmasını gerekli kılmaktadır. Eserle birlikte öne çıkan mezkûr iki müellifle ilgili -yazdıkları diğer eserler ve tarihî tutarlılık gibi- detaylar ise aidiyet konusunda kilit taşı rolünde karşımıza çıkmaktadır. Eserin Mutahhar b. Tâhir el-Makdisî’ye aidiyetinde yaygın kanaatin varlığına rağmen günümüzde bile esere atıfta bulunurken belirtilen müellif ismindeki hataların önüne tam anlamıyla geçilememiştir. Bu makalede de Kitâbü’l-Bed’ ve’târîh adlı eserin müellifindeki karışıklığa netlik kazandırabilmek amacıyla eserin aitliği konusu değerlendirilerek eserden istifade eden kaynaklar ve eser ile ilgili yapılan çalışmalar ele alınacaktır.
Keywords : Makdîsî, Ebû Zeyd el Belhî, Kitâbül Bed vet târîh, Nisbet, Araştırma