Şâfiî Tabakât Yazıcılığı (Hicrî V-VII. Asırlar)

Authors : İsmail NARİN

Pages : 115-136

Doi:10.34085/buifd.790252

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2020-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Tabakâtü’l-fukahâ, çeşitli kategorilere göre fakihleri gruplandırmak suretiyle biyografilerini anlatan telif türüdür. Mezhep birikimine katkılarıyla tanınan fakihlerin belirlenmesi, tanıtılması ve görüşleri hakkında bilgi verilmesi bu telif türünün temel hedeflerindendir. İctihâd mertebelerinin belirlenerek tercihlerde dikkate alınacak hiyerarşinin tespit edilmesi de bu eserlerin bir diğer amacını oluşturur. Belli bir mezhebe nisbetle anılan fakihlerin hayatlarının anlatıldığı tabakât türü eserlerin telif edilmiş olması, bir fıkıh anlayışının mezhepleşmesinin önemli göstergelerinden kabul edilir. Şâfiî fakihlerin biyografilerini konu edinen tabakât yazıcılığının hicrî V. yüzyılda Ebû Hafs el-Mutavviî ile başladığı ve Ebü’t-Tayyîb et-Taberî ile devam ettiği kaydedilmektedir. Bu literatürün günümüze ulaşmış en eski örneği sayılan Ebû Âsım el-Abbâdî’nin tabakâtından sonra Ebû İshâk eş-Şîrâzî, İbnü’s-Salâh ve Nevevî gibi âlimler tarafından tabakât yazım faaliyeti sürdürülmüştür. Şâfiî tabakât yazıcılığının gelişimine öncülük eden bu derlemeler birbirini tamamlayıcı mahiyette olup biyografiler genellikle kısa tutulmuştur. Ayrıca, hicrî VII. yüzyıla kadar uzanan süreçte yazılan biyografi eserleri, Tâceddin es-Sübkî’yle en mükemmel örneğine kavuşan Şâfiî tabakât yazıcılığının olgunluk dönemi eserlerine de kaynaklık etmiştir. Şâfiî mezhebinde tabakât geleneğinin incelenmesi, mezhebin tarihsel hafızası üzerinde daha yerinde ve sağlıklı okumalara imkân tanımaktadır. Şâfiî fıkhının kaydettiği aşamaların anlaşılması da tabakât eserleriyle bir şekilde irtibatlı olduğunu göz önünde bulundurarak çalışmamızda Şâfiî tabakât yazıcılığının tarihsel süreci, öne çıkan Şâfiî tabakâtları ekseninde incelenmiştir.
Keywords : Fıkıh, Şâfiî Mezhebi, Tabakât, Tabakâtüş Şâfiiyye, Biyografi