Mezhep İçi Eleştiri Kültürü: Ebû İshâk Eş-Şîrâzî’nin Ebû Sevr Eleştirisi

Authors : Abdulbasıt SALTEKİN

Pages : 137-151

Doi:10.34085/buifd.791699

View : 15 | Download : 11

Publication Date : 2020-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Mezhep kavramının toplumda daha çok taassup ve bağnazlıkla beraber anılan kavramlar arasında sıklıkla kullanıldığı görülmektedir. Bu yaygın kanaatin aksine alimlerin mezhep geleneğini mezhep içinde kalarak eleştirel bakış açısıyla geliştirdiklerine de şahit olmaktayız. Bunun en güzel örneklerinden birini Şâfiî mezhebinin temel metinlerinden biri kabul edilen el-Mühezzeb adlı eserin yazarı Şîrâzî’de (ö.476) görmek mümkündür. Şîrâzî’nin Şâfiî mezhebinin önemli alimlerinden kabul ettiği ve İmam Şâfiî’nin (ö.204) öğrencilerinden olan Ebû Sevr’e (ö.240) yönelik eleştirileri, mezhep içi eleştiri kültürünü ortaya koyması açısından dikkat çekicidir. Şîrâzî’nin Ebû Sevr’e yönelik eleştirileri incelendiğinde, ele alınan konuların değerlendirilmesinin mezhep içi bütünlüğün korumanın yanında bilimsel kaygıların da güdüldüğünü göstermektedir. Nitekim Şîrâzî’nin incelediği her konuda, Ebû Sevr’in görüşlerini, dayandığı delillerle beraber zikrettikten sonra ilmi bir temelde eleştiriye tabii tuttuğu görülmektedir. Kendi iddialarını bir mezhep kabulü üzerinden savunmamakta bilakis deliller üzerinden sunmaya çalışmaktadır. Bu şekliyle düşünüldüğünde mezheplerin geleneklerini dar kalıplarla tekrar etmekten öte eleştiri kültürüyle geliştirdikleri görülecektir. Bu bakımdan geçmiş geleneğin algılanması ve yeniden ihyası açısından çalışmamızın önem arz ettiğini düşünmekteyiz.
Keywords : Ebû Sevr, Şîrâzî, Şâfiî, eleştiri, Mezheb