Klasik Dönem Fıkıh Usûlü Literatüründe Edebü’l-Fetvanın Yeri

Authors : Fatih ÇİNAR

Pages : 54-71

Doi:10.34085/buifd.886111

View : 21 | Download : 13

Publication Date : 2021-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam âlimleri, edebü’l-fetvayı/fetva usûlünü muhtelif fıkıh kaynaklarında ele almışlardır. Edebü’l-fetvanın doğup geliştiği ilk kaynaklar arasında fıkıh usûlü eserleri yer almaktadır. Bu itibarla çalışmamızda, fetva usûlünün yeri ve gelişimi, fıkıh usûlü literatürü bağlamında ele alınmıştır. Bu çalışmada dört Sünnî mezhebe ilişkin eserler esas kabul edilmiştir. Bilindiği gibi fıkıh usûlü eserleri telif yöntemine göre fukaha ve mütekellim metodu olmak üzere iki kısma ayrılmıştır. Fukaha metoduna göre kaleme alınmış el-Fusûl fi’l-usûl, Takvîmu’l-edille fî usûli’l-fıkh, Usûlü’s-Serahsî, Mîzânü’l-usûl fî netâici’l-‘ukûl gibi eserler dikkatlice taranmıştır. Mütekellim metoduna göre hazırlanmış eserler de titiz bir şekilde gözden geçirilmiştir. Mâlikî mezhebi çerçevesinde İhkâmü’l-fusûl fî ahkâmi’l-usûl, Îzâhu’l-mahsûl min Burhâni’l-usûl ve el-Mahsûl fî usûli’l-fıkh gibi eserler araştırılmıştır. Şâfiî fakihler tarafından kaleme alınan el-Fakîh ve’l-mütefakkih, Şerhu’l-Lüma‘, Kitâbu’t-Telhîs, Kavâtıʻu’l-edille fi’l-usûl, el-Mustasfâ vb. kitaplar özenle incelenmiştir. Aynı şekilde Hanbelî çevrelerde yazılan Risâle fî usûli’l-fıkh, et-Temhîd fî usûli’l-fıkh, Ravzatu’n-nâzır ve cünnetü’l-münâzır adlı kaynaklar araştırmanın merkezinde yer almıştır. Sonuç olarak fetva usûlünün çoğunlukla ictihad ve taklid çerçevesinde tartışıldığı tespit edilmiştir.
Keywords : Fıkıh, Fıkıh Usûlü, Edebül Fetva, İctihad, Taklid