İftirâk Hadisinin Yaygın Olmayan Bir Versiyonuna İlişkin Bir İnceleme

Authors : Bayram ÇINAR

Pages : 40-56

Doi:10.34085/buifd.983625

View : 18 | Download : 15

Publication Date : 2021-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Ümmetin yetmiş üç fırkaya ayrılacağını ve bunlardan sadece birinin kurtuluşa ereceğini işaret eden iftirâk hadisi, İslam düşünce geleneğinde Mezheplerin oluşmasında belirleyici bir rol üstlenmiştir. Sahabe tabakasında oldukça zengin bir aktarım zeminine sahip bu rivayet, farklı söz kalıpları ile aktarılmıştır. Söz konusu rivayetin tüm metin farklılıkları bir yana, iki farklı mesajı içeren metinler olduğu tespit edilmiştir. Bu durumda; birinin doğru olduğu varsayıldığında diğeri mutlaka yanlış olmak zorundadır. Çünkü iki hadisin taşıdığı mesaj çelişiktir. Bu hadislerden biri oldukça yaygın bir networke sahiptir, bu yüzden bilinirliliği daha fazladır. Bu rivayet “ biri hariç hepsi cehennemdedir” mesajı verir. Konuya ilişkin diğer hadis ise “ biri hariç tümü cennettedir “ mesajı aktarır. Bu ikinci hadisin çağrışımları daha pozitif olmasına karşın, İslam kültür geleneğinde daha az bilinmektedir. Çalışmamızda bu iki rivayetten daha pozitif çağrışımlı olanına yoğunlaşarak, İslam mezhepleri geleneğini bu hadis şekillendirmiş olsaydı nasıl bir tablo oluşurdu? gibi spekülatif bir çalışma yapılmıştır. Bu amaçla pozitif mesaj veren bu rivayetler ele alınarak incelenmiştir. Hadis otoritelerinin bunlara ilişkin yargıları da aktarılmıştır. Söz konusu iki hadis taşıdıkları mesajlar üzerinden bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Sonuçta da bu çalışma, hadisin geleneğimizdeki söz konusu yeri göz önünde bulundurularak, mezhepleri nasıl şekillendirdiğini gösterme çabasında olunmuştur.
Keywords : Kelâm, Mezheb, Fırka, İftirak, İftirak Hadisi