Eleştirel Düşünme Perspektifi Kazandırmada Bazı Kur’an Kıssaları ve Temel Parametreleri

Authors : Sadık Tekingür

Pages : 124-144

Doi:10.34085/buifd.1449576

View : 112 | Download : 107

Publication Date : 2024-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Öz Kur’an, tarihsel süreç içerisinde yaşamış insan topluluklarının geçirdiği hayat deneyimlerini sonraki kuşaklara aktarmak amacıyla ontik/varoluşsal, epistemik/bilişsel ve ahlâki/etik değerlere olumlu-olumsuz bir tarzda yaklaşmaktadır. Kur’an’ın varlığa dair sunduğu ontik/ontolojik ve inanç temelli eleştirel yaklaşımlar, varlığın ontik gerçekliği dışında algılayan ve algılanan bireyin bilişsel/epistemik yönüyle özne ve nesnesine yapılan eleştirel-metodik sorgulamalar ve toplumların içinde bulunduğu ahlâki tutumlarına yönelik sistematik ve yön gösterici eleştirel perspektifler, Kur’an kıssalarında sonraki kuşakların eğitilmesinde önemli bir işlev görmektedir. Kur’an, inanç ile ilgili hususları kıssalarda bazen somutlaştırma, bazen gözlem ve deneye başvurma bazen Sokratik yöntem ve bazen de örnek olay gösterme metoduyla inananların idrakine sunmakta; bilişsel yönü ağır basan muhtevaların hem özne hem de nesnesine soru-cevap şeklinde, yeri geldiğinde düşünme ve türevlerine vurgu yapmak suretiyle özneye bir bakış açısı kazandırmakta; ahlâki tutum ve değerlere yönelik ise bazen karşıtını göstermek suretiyle bazen de olanı olduğu gibi resmetmekle, bazen en ideali göstermekle olumsuz tavır içinde olanların kötü ahlâki tutumlarını yermektedir. Yer yer ise özelden genele akıl yürütme, farklı tutumlar arası karşılaştırmalar yapma, benzerlik ve farklılıkları saptayabilme, tutarsızlıkları ortaya çıkarma, ben merkezli düşünmeden ortak aklı çalıştıracak bir konsensüse varma, olaylar arası analitik ve sentetik düşünme becerilerini geliştirme eleştirel bir bakışın kazanılmasında önem arz etmektedir. Kur’an kıssalarında önceden meydana gelen hata ve yanlışlara düşülmesini engellemek, sorgulayan bir zihinle olay ve hadiseleri ele alıp irdelemek, olanı olduğu şekliyle ele alıp nesnel bir biçimde ve aklın düşünme süreçlerini aktive ederek yaklaşılmasını temin etmek eleştirel bakışın sağladığı işlevlerdir. Bu bağlamda Kur’an kıssalarının kazandırdıkları eğitsel hedefler; inananlara teselli verme, inancı sağlamlaştırma, mevcut yaklaşıma eleştirel bakabilme, peygamberlerin iddiasını ispat etme, Tevhid anlayışını hâkim kılma, imana çağrılan insanları tarihsel gerçeklerle yüzleştirme, muhatapları düşünmeye sevk ederek ders ve ibret almalarını sağlamaktır. Anahtar Kelimeler; Din eğitimi, Kur’an, Kur’an kıssaları, eleştirel düşünme
Keywords : Din eğitimi, Kur\'an, Kur\'an kıssaları, Eleştirel düşünme