Benî Hilâl’in İfrîkiye Göçü ve Siyasî Sonuçları Bakımından Değerlendirilmesi

Authors : Yakup Karaduman

Pages : 272-286

Doi:10.34085/buifd.1540067

View : 34 | Download : 13

Publication Date : 2024-12-25

Article Type : Other Papers

Abstract :Benî Hilâl, Necid bölgesinde ikamet eden bedevî mizaçlı bir kabileydi. Bu kabile İslâm’ın ilk yıllarında Müslümanlarla savaşmıştır. Huneyn savaşından sonra Müslüman olan kabile, İslâm fetih hareketlerine katılıp Şâm, Irak ve İran fetihlerine iştirak etmiştir. Fethin ardından Hicaz bölgesindeki kabile mensuplarının ekseriyeti Şâm ve Irak’a göçmüştür. Emevîler ve Abbâsîler dönemlerinde Horasan bölgesinde de etkin olan kabile üyeleri, devlet yönetimiyle sorunlar yaşamıştır. Karmatîlerle beraber hareket etmelerinden sonra Hac kervanlarına saldırılarını artıran kabile mensupları, Müslümanların korkulu rüyası haline gelmiştir. Benî Hilâl, Karmatîleri yenen Fâtımîler tarafından Mısır’ın Saîd bölgesine yerleştirilmiştir. Uzun yıllar burada ikamet eden Benî Hilâl, yine Fâtımîlerin talepleri ve yeni yurt arayışları sebebiyle İfrîkiye topraklarına göç etmeye karar vermiştir. Bu göç yolculuğu beraberinde birçok siyasî, sosyal ve ekonomik sonuçlara gebe olmuştur. Siyasî bakımdan Zîrîler ve Hammâdîlerin zayıflamasına sebep olan göç, Fâtımîlerin bölgedeki gücünü yeniden kazanmasına vesile olmuştur. Kayrevân’a giren kabile mensupları, şehri talan etmekten ve yağmalamaktan çekinmemiştir. Benî Hilâl’in zulmü, bölge halkının farklı yerlere göç etmesine sebep olmuştur. Zîrîlerden bağımsız bir şekilde hareket eden kabile üyeleri, bölgedeki şehirlere hâkim olmuş; bu durum istikrarsızlığı beraberinde getirmiştir. Öyle ki Hilâl Araplarının ortaya çıkardıkları bu kaotik durumdan istifade eden bazı güç unsurları kendi bağımsızlıklarını ilan etme yoluna gitmiştir. Zîrîlerden sonra bu göçten en çok etkilenen Hammâdîler, kabilenin vahşiliğinden çekinmiş, bundan dolayı uzun yıllardır idarî merkez olarak kullandıkları Kal’atü Benî Hammâd şehrinden Bicâye’ye taşınmak zorunda kalmıştır.
Keywords : Benî Hilâl, İfrîkiye, Zîrîler, Fâtımîler, Göç.