Nysa Antik Kenti Cam Örneklerinde Öncül Arkeometrik İncelemeler

Authors : Emine Torgan Güzel, Ali Akın Akyol, Serdar Hakan Öztaner, Rahşan Polat

Pages : 163-190

View : 59 | Download : 51

Publication Date : 2025-03-27

Article Type : Other Papers

Abstract :Batı Anadolu’da bulunan ve Aydın ilinin Sultanhisar ilçesi yakınında yer alan Nysa antik kenti kazı çalışmalarında ele geçen cam buluntuların kimyasal içeriklerinin belirlenmesi amacıyla arkeometrik incelemeler gerçekleştirilmiştir. Anadolu’da cam üretimi ve teknolojisi ile ilgili çalışmalar oldukça sınırlıdır. Anadolu coğrafyasında bulunan cam örneklerin tarihçesi, durumu, üretim teknolojisi ve kimyasal kompozisyonunun belirlenebilmesi için örneklerin çeşitli analitik yöntem ve teknikler kullanılarak bilimsel olarak incelenmesi gereklidir. Bu çalışmada, cam buluntuların öncelikle fiziksel durumları incelenmiş, kalınlıkları belirlenmiş, renkleri kromametrik olarak tanımlanmış ve fotoğraflanarak belgelenmiştir. Örnekler, polarize edilmiş enerji dağılımlı X-ışını spektrometresi (PED-XRF) ve enerji dağılımlı X- ışını taramalı elektron mikroskobu (SEM-EDX) kullanılarak incelenmiştir. Böylece örneklerin yapı ve kimyasal kompozisyonları tanımlanmıştır. Cam örneklerin üretim teknolojileri hakkında bilgiler için SEM ile dokuz ayrı cam örnek yüzeyinden farklı büyüklüklerde görüntüler elde edilmiştir. Bu görüntülerden cam örneklerin serbest üfleme, silindir üfleme ya da döküm teknikleri ile üretildiği belirlenmiştir. Kimyasal içerikleri olarak her iki analizde de düşük oranda SiO2 belirlenmesine rağmen camların tipik bir silis-soda-kireç camı olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda ergitici madde olarak sodaca zengin minerallerin (natron, sodyum karbonat, vb.) kullanıldığı saptanmış ve camların üretiminde aynı hammaddenin kullanılmış olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, analiz edilen cam örneklerine renk veren maddenin Fe2+ ve Cu2+ iyonları olduğu saptanmıştır.
Keywords : Nysa antik camları, Arkeometri, Karakterizasyon, PED-XRF, SEM-EDX.