TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE GÖRÜNÜŞ KATEGORİSİ İNCELEMELERİNDE KULLANILAN ÜÇ YAKLAŞIM

Authors : Fikriye Gündüz

Pages : 42-49

Doi:10.33537/sobild.2021.12.1.5

View : 42 | Download : 183

Publication Date : 2021-01-02

Article Type : Research Paper

Abstract :Görünüş, eylemlerin bitmişlik-bitmemişlik zıtlığına dayanan zaman ve kılınış kategorileriyle sıklıkla karıştırılan bir kategoridir. Türkiye Türkçesinde görünüş kategorisine geleneksel dilbilgisi kitaplarının bazılarında yer verilmediği, bazılarında ise kısaca değinildiği görülmektedir. Alan yazındaki bu eksikliğin fark edilmesi ile görünüş kategorisi incelemelerinin arttığı söylenebilir. Bu çalışmada, Türkiye Türkçesinde görünüş (aspect) kategorisi incelemelerinde kullanılan üç yaklaşım olduğu tespit edilmiş ve söz konusu yaklaşımların özelliklerine değinilmiştir. Bahsi geçen yaklaşımlardan ilki Uzun (1998)\\\'a aittir. Uzun, Türkiye Türkçesinde görünüş kategorisini tek ek-tek işlev ilkesine göre incelemiştir. Uzun (1998)\\\'a göre eklemeli bir dil olan Türkiye Türkçesinde eklerin ancak bir işlevi olabilir. Türkiye Türkçesinde görünüş kategorisi üzerine yapılan çalışmalarda karşılaşılan ikinci yaklaşım Johanson (1971, 1994)\\\'a aittir. Johanson\\\'un görünüş yaklaşımı zaman ve görünüş kategorileriyle ilişkili olup aspektotempora olarak adlandırılmıştır. Üçüncü yaklaşım olan Smith\\\'in geliştirdiği görünüş kuramı, iki bileşenli olup görünüş ve kılınış kategorilerini beraber değerlendirmektedir. Smith\\\'e göre bir eylem bitmiş (perfective), bitmemiş (imperfective) ve yansız (neutral) olmak üzere üç şekilde görülebilir (Smith 1997). Çalışmada nitel araştırma deseni kullanılmış olup çalışmanın verileri doküman incelemesi yoluyla elde edilmiştir. Çalışmanın sonucunda alan yazında kullanılan üç yaklaşımdan Türkiye Türkçesinin yapısına daha uygun olan yaklaşımın Uzun (1998)\\\'un yaklaşımı olabileceği sonucu elde edilmiştir
Keywords : Türkiye Türkçesi, görünüş kategorisi, yaklaşımlar