TÜRKÇE VE RUSÇANIN SÖYLEM SES BİLİMSEL KARŞILAŞTIRMASI

Authors : Pınar Bekar

Pages : 142-163

Doi:10.1501/sbeder_0000000113

View : 43 | Download : 155

Publication Date : 2016-01-02

Article Type : Research Paper

Abstract :İletiyi algılama ve anlamlandırma sürecinde, konuşucunun amacı ve alıcının çıkarımlarına göre ezgi, söylemde anlam değiştirici işlev yüklenmektedir. Bu araştırmada, Searle (1969)’da geliştirilen Söz Edimi Kuramına (Speech Acts) dayanılarak, farklı anlamsal ve kullanımsal özellikler yüklenmiş kimi sözeylemlerin Türkçe ve Rusçadaki ezgi görünümlerinin karşılaştırılması ve dillerarasında söylem-sesbilimsel yönden ortaya çıkan değişimlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Rusça ve Türkçenin sözcük dizilişinin farklılık göstermesi nedeniyle tümce-başı ve tümce-sonu konumlarındaki ezgi eğrileri farklılaşsa da, dillerarasında odaklanan birimlerin benzer anlamsal ve kullanımsal gönderimleri taşıdığı gözlenmiştir. Sesbilimsel gözlem tekniğinin uygulandığı bu araştırmanın veri tabanı, 25-30 yaş aralığında bulunan Türkçe ve Rusça anadili konuşucusunun bağlamsal açıdan kendi anadillerine göre uyarlanmış karşılıklı konuşma durumlarını içeren sözlü dil verilerinden oluşmaktadır. Her sözeylem için söylemsel yönden farklılık gösteren karşılıklı konuşma durumu oluşturulmuş, toplamda 4 sözeylem olmak üzere (8x2) 16 karşılıklı konuşma metninin Praat 5.2 Programında sesbilimsel çözümlemesi yapılmıştır. Ezgiyi oluşturan ton, odak ve perde vurgusundaki sesbilimsel değişimler temelinde çözümlenen veriler, Türkçe ve Rusçadaki sesletimleri açısından ezginin söylemdeki işlevinin nasıl bir rol yüklendiğini ortaya koymuş, bu yolla dillerarasında odaklama ve ezgi yapıları açısından bazı benzerliklere ve farklılıklara ulaşılmıştır
Keywords : söylemsesbilimi, perde örüntüsü, sözeylem