SOSYAL BÖLÜNMELER: KLASİK ÇATIŞMA HATLARINDAN YENİ AYRIŞMA ALANLARINA

Authors : Devrim Barış Çelik

Pages : 129-144

View : 47 | Download : 167

Publication Date : 2025-01-31

Article Type : Review Paper

Abstract :Sosyal bölünme kavramı; tarihsel, ekonomik, kültürel ve siyasi süreçlerde toplumların ayrışma dinamiklerini açıklayan temel bir analiz çerçevesi sunar. Lipset ve Rokkan’ın geliştirdiği sosyal bölünme teorisi, özellikle Batı Avrupa’da merkez-çevre, devlet-kilise, kır-kent ve sınıf temelli ayrışmalar üzerinden siyasi partilerin ideolojik yönelimlerini ve seçmen davranışlarını açıklamada etkili olmuştur. Bu teori, toplumsal çatışma eksenlerinin siyasi yapıların şekillenmesindeki rolünü vurgulamaktadır. Türkiye bağlamında, merkez-çevre ilişkileri, dinsel ayrışmalar, kır-kent çatışmaları ve sınıf temelli bölünmeler, modernleşme sürecine özgü yerel dinamiklerle birleşerek siyasal ve toplumsal yapının temel eksenlerini oluşturmaktadır. Cumhuriyet’in seküler merkezi ile çevrenin muhafazakâr talepleri arasındaki gerilim, siyasi rekabet ve toplumsal dönüşümün önemli bir itici gücü olmuştur. Küreselleşme ve dijitalleşmenin etkisiyle sosyal bölünmeler, ulusal sınırların ötesinde, ekonomik ve kültürel bir dönüşüm sürecine girmiştir. Dijital teknolojilerin sağladığı fırsatlara rağmen, dijital eşitsizlikler yeni toplumsal çatışmalara yol açmaktadır. Bu bağlamda, sosyal bölünme kavramı hem tarihsel süreçleri anlamak hem de günümüzün karmaşık dinamiklerini çözümlemek için güçlü bir teorik çerçeve olmaya devam etmektedir. Bu dinamiklerin anlaşılması, toplumsal ve siyasi süreçlerin gelecekteki şekillenmesine dair önemli ipuçları sunmaktadır.
Keywords : Sosyal Bölünmeler, Çatışma Hatları, Toplumsal Çatışma, Toplumsal Dönüşüm, Lipsey, Rokkan