Muğlalı İbrahim Şâhidî’nin Gazellerinde Değerler

Authors : Tuğçe Yaşa Toprak

Pages : 174-199

Doi:10.69787/bitigefd.1632134

View : 71 | Download : 82

Publication Date : 2025-04-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Değer kavramı, bireylerin ve toplumların tutum ve davranışlarını yönlendiren ahlâkî, kültürel ve sosyal bakımdan önemli ilke ve normları ifade eden temel unsurlardan biridir. Değerler, sadece bireysel kimliğin oluşumunda değil, aynı zamanda toplumsal yapının korunması ve devamlılığının sağlanmasında da belirleyici bir rol oynar. Bir toplumu bir arada tutarak kimliğini şekillendiren ve kolektif hafızasını besleyen bu değerler, yalnızca sosyal yaşamda değil, edebî eserlerde de kendisini gösterir ve kültürel aktarımın önemli unsurlarından biri hâline gelir. Bir milletin kültürel mirasını ve düşünce dünyasını anlamak için, edebî metinlerde işlenilen değerlerin incelenmesi son derece önemlidir. Klâsik Türk edebiyatında, özellikle tasavvufî dünya görüşünü merkeze alan eserler, yalnızca estetik bir anlayışın ürünü olarak değil, aynı zamanda bireyin ahlâkî gelişimine katkıda bulunma ve toplumsal yapıyı şekillendirme amacına da hizmet eder. Bu bağlamda, Muğlalı İbrahim Şâhidî, tasavvufu merkeze alan ve bireyin içsel dönüşümünü teşvik eden, aynı zamanda toplumsal düzeni ve ahlakî yapıyı güçlendiren değerleri işleyen mutasavvıf bir şairdir. Şâhidî’nin şiirlerinde tevhid, sabır, rıza, bilginin ve irfanın önemi, nefsin terbiyesi ve dünyevî tutkuların aşılması gibi, tasavvufun temel ilkeleri ön plâna çıkar. Eserleri, bireyin manevî olgunluğa erişerek toplumun ahlâkî bir denge içinde gelişmesini amaçlayan bir öğreti niteliği taşır. Şâhidî’nin şiirleri yalnızca bir sanat eseri olarak değil, aynı zamanda bireyin hakikate ulaşma yolculuğunu anlamlandırmada bir rehber olarak görülebilir. Gazelleri, yaşadığı dönemin insanlarına hitap eden metinler olmanın yanı sıra günümüz bireyine de ahlâkî ve manevî yönden rehberlik eden evrensel değerler de sunar. Bu makalede, Şâhidî’nin gazellerinde işlenilen değerler analiz edilerek onun eserleri aracılığıyla okuyucuya/dinleyiciye nasıl bir yön gösterdiği ele alınacaktır. Bu doğrultuda, şairin şiirlerinde yer alan değerlerin bireysel ve toplumsal düzeyde nasıl bir işlev gördüğü; tasavvufî düşüncenin bu metinler aracılığıyla nasıl şekillendiği ve insanın ruhsal gelişimine sağladığı katkı incelenerek Şâhidî’nin gazellerinin, sadece geçmişin edebî bir mirası değil, aynı zamanda günümüz insanına da rehberlik edebilecek tasavvufî dünya görüşünü içeren bir yapıya sahip olduğu gözler önüne serilecektir.
Keywords : Klâsik Türk Edebiyatı, Muğlalı İbrahim Şâhidî, gazel, değer, değerler eğitimi