Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî ve Sonrasında Anadolu’da Mevleviliğin Oluşum Süreci

Authors : Hasan Yaşaroğlu

Pages : 394-408

View : 29 | Download : 39

Publication Date : 2025-04-28

Article Type : Other Papers

Abstract :Mevlâna Celaleddin-i Rûmî (öl. 1273) bir tarikat kurmamıştır. O bir şeyh değildir. Etrafında toplanan insanlara rehberlik etmiş, onları has dostlarına, halifelerine yönlendirmiştir. Mevlâna, aşk ve melamet yolunun kutbudur. Bir sevgi bağı kurmuş, hayatının merkezine ilahi aşkı yerleştirerek yol yürümüş ve her zaman birliği hedeflemiştir. Mevlâna’nın ardından başta halifesi Hüsamettin Çelebi ve oğlu Sultan Veled olmak üzere torunları onun yolunun alt yapısını oluşturmuşlardır. Mevlâna düşüncesi bu şekilde bütün Anadolu’ya yayılmıştır. Hüsamettin Çelebi ve Sultan Veled aynı zamanda Mesnevi üzerine ilk ciddi çalışmaları yapmışlar ve bir “Mesnevi Okumaları” başlatmışlardır. Mevlâna yolu, aşk, cezbe, mûsıkî ve sema yoludur. Mevlana’dan sonra onun yoluna baş koyanlar, bu yolun sâliklerine hep Mevleviliğin seyr-i sülûk, adap ve erkanını telkin edip onlara yol göstermeye çalışmışlardır. Mevlâna yolunun ve Mevlâna tasavvuf anlayışının birtakım farklılıkları ve orijinal yönleri vardır. En bariz vasıflarından biri, bir büyüğe bağlanmaktır. Bu yola giren sâlikin kendisine yol rehberi edinmesi ve onun gösterdiği istikamette yürümesi esastır. Mevlâna yol ve yönteminde, mesafe kat etmenin ve kemâlâta ermenin, olgunlaşmanın yolu budur. Aşk yolunun yolcuları için bir mürşid-i kamile bağlanmadan yürümenin imkânı yoktur. Yolun en önemli özelliklerinden bir diğeri de bittabi sâlikin Mesneviye yönelmesi, Mesnevi okumalarına katılması, Mesnevinin ışığında terbiye görmesi ve aydınlanmasıdır. Mevlâna semaıyla bir anlamda tasavvufa damgasını vurmuştur. Birçok açıdan tasavvuf disiplinine yeni açılımlar getirmiştir. Mana aleminin sultanı aynı zamanda hoşgörü kültürünün de en büyük temsilcisidir. İnsanlık hoşgörüyü, müsamahayı, toleransı ondan öğrenmiştir. Mevlâna Celaleddin-i Rumi hudutsuz bir hoşgörüye sahiptir. İnsanı esas alan, insana değer veren anlayışın en büyük temsilcisi odur. Onun şiiri, gazel, sözü, sanatı dahi insanidir. Şiirini insanı yüceltmek için yazmış sanatını insana, topluma hizmet için icra etmiştir.
Keywords : Mevlana, Mesnevi, Hüsamettin Çelebi, Sultan Veled, Şahidi