Şâhidî’nin Işknâme’sinde İlâhî Aşk

Authors : Hanife Dönmez

Pages : 322-347

Doi:10.69787/bitigefd.1635486

View : 25 | Download : 54

Publication Date : 2025-04-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Öz Bu çalışmada Muğlalı İbrahim Şahidî’nin İlahi aşk hakkındaki görüşleri Işknâme pespektifinden ortaya konmuştur. Böylece Şahidî’nin düşünce dünyasına girmek ve onu bu günden yeniden anlamak amaçlamaktadır. İlahi aşk Mevlevilik gibi bazı tarikatlerin Hakkı ve nefsi bilme yolculuğunda öne çıkan bir yaklaşımdır. Seyrisülukta aşk ile yol almak, saliki hakikate ulaştrmada etkili bir yöntem olarak Şahidî tarafından da eserlerinde terennüm edilmiştir. Işknâme’de Şahidî aşkı insanda, hayvanlarda, tabiatta ve İslami değerler sisteminde görmekte ve bunu eserine yansıtmaktadır. Şahidî’nin hayatı ve eserleri üzerinde dil ve edebiyat alanlarında kıymetli çalışmalar yapılmıştır. Bununla birlikte onun tasavvuf düşüncesinin ana fkrini oluşturan ilahi aşk anlayışı hakkında yapılmış müstakil bir çalışma, Şahidî’nin düşünce dünyasına girmek onu doğru anlamak ve eserlerini ve düşünce dünyasını günümüzde yeniden değerlendirip ilgilisine sunmak bakımından faydalı olabilecektir. Esasen Şahidî’nin bütün eserleri ilahî aşk başlığı altında değerlendirilebilir fakat o Gülşen-i Vahdet adlı mesnevisinin son kısmını müstakil olarak bu konuya ayırmış, elli iki beyitten müteşekkil bu bölüme Işknâme adını vermiştir. Çalışmada öncelikle Işknâme ile tasavvuf düşüncesindeki ilahî aşk anlayışının ilişkisi ana hatları ile ele alınmıştır, bundan sonra metne odaklanılarak düşüncenin metne yansımaları ortaya konulmuştur. Bu amaçla Işknâme’nin beyitleri günümüz Türkçesi ile, anlam ve söyleyişe mümkün olduğu kadar sadık kalınarak yeniden ifade edilmiştir. Metindeki düşünceyi öne çıkartabilmek için her bir beyit tasavvuf düşüncesi açısından değerlendirilmiş ve öne çıkan kavramlar ele alınarak şiirsel söyleyişin estetik yoğunluğu çözümlenmeye çalışılmıştır. Bu yüzden bazı beyitlerin günümüz Türkçesi ile yeniden ifade edilmesi yeterli olurken diğer bazıları derinlemesine incelenmiştir. Sunuç olarak Işknâme bir Mevlevî şeyhi olan İbrahim Şahidî’nin tasavvuf anlayışındaki aşk vurgusunu, onun için aşkın anlam ve değerini; ilahi aşkın alemdeki ve insandaki tezahürlerini ortaya koyması bakımından hem Şahidî’nin düşünce dünyasını ve tasavvuf anlayışını anlamak hem de bu yolla onun okuyucusuna vermek istediği mesajın yeniden anlaşılmasına katkıda bulunmak bakımından açıklayıcı bir metin olarak değerlendirilmiştir.
Keywords : İbrahim Şahidi, İlahi Aşk, Muğla, Mevlevilik, Mesnevi