ANAYASAYA UYGUNLUK BAKIMINDAN ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNDE ÖNLEYİCİ DENETİM

Authors : Gizem Güner Yaşar

Pages : 297-321

Doi:10.57083/adaletdergisi.1484018

View : 48 | Download : 67

Publication Date : 2024-05-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Anayasa mahkemeleri normları, yürürlüğe girmeden önce ya da yürürlüğe girdikten sonra denetleyebilir. Denetim anı açısından yapılan bu ayrım önleyici denetim (a priori) ve düzeltici (a posteriori) denetim şeklinde adlandırılmıştır. Anayasa değişikliklerinin yargısal denetiminde genellikle düzeltici denetim sistemi uygulanır. Nadiren de olsa Anayasa Mahkemelerini bu sürece normlar henüz yürürlüğe girmeden dahil eden yani önleyici denetim sistemini benimseyen ülkeler de mevcuttur. Azerbaycan, Romanya, Ukrayna, Kırgızistan, Moldova ve Kazakistan’ın yargı sisteminde, anayasa değişikliklerinin denetimi önleyici denetim yoluyla gerçekleştirilir. Önleyici denetimin tipik uygulaması olan Fransa’da ise anayasa değişikliklerinin denetimi konusunda bir düzenleme yoktur. Anayasa değişikliklerinin denetiminde önleyici denetim sistemini benimseyen söz konusu ülkelerin anayasal düzenlemeleri ve uygulamaları konusunda özel olarak kaleme alınan bir çalışma olmadığı tespit edilmiştir. Çalışmanın amacı özellikle bu ülkeleri sistematik olarak incelemektir. Bunun yanında, karşılaştırmalı yapılan incelemelerin çoğunda olduğu gibi Türkiye’de önleyici denetim modelinin anayasa değişikliklerinin var olan yargısal denetimi açısından değerlendirilecektir. Sonuç kısmında ise önleyici denetimin anayasa değişiklikleri için uygulanmasının olumlu ve olumsuz bazı sonuçlarına değinilecek ve birtakım öneriler getirilecektir.
Keywords : Anayasa Değişiklikleri, Anayasaya Uygunluk Denetimi, Yargısal Denetim, Önleyici Denetim, A Priori Denetim