AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ İLE ANAYASA ÇATIŞMASI BAĞLAMINDA SÖZLEŞME’NİN SUÇTA VE CEZADA KANUNİLİK İLKESİNE İLİŞKİN 7. MADDESİNİN TÜRK HUKUKUNDA UYGULANABİLİRLİĞİ SORUNU

Authors : Hasan İba

Pages : 367-402

Doi:10.57083/adaletdergisi.1573547

View : 95 | Download : 113

Publication Date : 2024-10-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Suçta ve cezada kanunilik ilkesine ilişkin 1982 Anayasası (AY) ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunundaki (TCK) düzenlemeler ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) m. 7 karşılaştırıldığında; biri, suç ve cezaları düzenleyen normların kaynağına ve diğeri, geçmişe yürüme yasağına ilişkin olmak üzere iki önemli farklılık göze çarpmaktadır. AY m. 38 ve TCK m. 2’ye göre suçların ve cezaların tek kaynağı, TBMM’nin bir yasama tasarrufu olan kanundur. AİHS m. 7’nin lafzına göre ise suç ve ceza içeren normların ulusal hukuk, uluslararası hukuk ve medeni toplumlarca kabul edilen hukukun genel ilkeleri olmak üzere üç kaynağı vardır; yani milli hukuka göre suç teşkil etmeyen davranış, uluslararası hukuka ya da medeni uluslarca kabul edilen hukukun genel ilkelerine göre suç teşkil ediyorsa bu fiil dolayısıyla cezalandırma mümkündür. AY m. 15 ve TCK m. 7’ye göre, aleyhe kanun geçmişe yürütülemez. AİHS m. 7/2’nin lafzına göre ise medeni toplumlarca kabul edilen hukukun genel ilkelerine aykırılık halinde aleyhe kanun geçmişe yürütülebilir. AY m. 90/5’e göre temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası antlaşmalarla kanunlar arasındaki çatışmalarda antlaşma hükümleri uygulanır. Doğrudan, Anayasa ile temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası antlaşmalar arasındaki çatışmayı çözümlemeye özgülenmiş bir düzenleme ise Anayasa’da yer almamaktadır. Bu çalışmada, Anayasa ile AİHS arasındaki çatışma sorunu bağlamında AİHS m. 7’nin anlamı ve Türk hukukunda uygulanabilir olup olmadığı meseleleri ele alınacaktır.
Keywords : Kanunilik İlkesi, Geçmişe Yürüme Yasağı, Norm Çatışması