GAİPLİĞİN VE GAİBİN ORTAYA ÇIKMASININ (ZUHURUNUN) VERGİ HUKUKU AÇISINDAN SONUÇLARI

Authors : Mustafa Karataş

Pages : 821-839

Doi:10.57083/adaletdergisi.1676932

View : 54 | Download : 63

Publication Date : 2025-04-17

Article Type : Research Paper

Abstract :Vergi kanunlarına göre üzerine vergi borcu düşen kişiler vergi mükellefi olarak kabul edilir. Bir kişinin vergi mükellefi (ve/veya vergi sorumlusu) olabilmesi için öncelikle vergi ehliyetine sahip olması gerekli olup, vergi ehliyeti için Vergi Usul Kanunu’nda hak ehliyeti yeterli görülmektedir. Bu açıdan vergi mükellefi olabilmek, yani vergi ehliyeti için tam ve sağ doğumla birlikte kişiliğin başlaması, diğer yandan vergi ehliyetinin ve vergi mükellefi sıfatının kaybedilmesi için de kişiliğin sona ermesi dikkate alınmaktadır. Kişiliğin sona ermesinin en doğal hali ise ölümdür. Ancak ölümle birlikte vergi mükellefi sıfatı kaybedilse dahi vergi mükellefinin üzerine düşen (vergi cezaları hariç) (şekli ve maddi) ödevler sona ermemektedir. Örneğin; vergi sorumlusu sıfatıyla mirasçıların bildirimde bulunma, beyanname verme ve vergi borcunu ödeme sorumluluğu söz konusu olmaktadır. Bu noktada kişiliği sona erdiren bir diğer hal ise gaipliktir. Mahkeme kararına bağlı olarak hükümlerini geçmişe etkili şekilde doğuran gaipliğin vergi hukukunda ölüme bağlı sonuçları doğurup doğuramayacağı, doğurduğu takdirde geçmişe etkililiğin nasıl değerlendirileceği ve gaibin ortaya çıkması halinde gaiplik kararı ile ortaya çıkan hukuki sonuçların nasıl etkileneceği tartışmaya açıktır. Bu çalışmada bahse konu edilen tartışmalar çerçevesinde gaipliğin ve gaibin ortaya çıkmasının vergi hukukunda ortaya çıkardığı sonuçlar ele alınacaktır
Keywords : Vergi mükellefi, vergi ehliyeti, kişiliğin sona ermesi, gaiplik, gaibin zuhuru