SINAİ MÜLKİYET KANUNU’NA GÖRE TESCİLSİZ TASARIM HAKKININ KORUNMASINDA ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN İYİNİYETİNİN ETKİSİ

Authors : Murat Cangül

Pages : 977-997

Doi:10.57083/adaletdergisi.1677367

View : 32 | Download : 47

Publication Date : 2025-04-17

Article Type : Research Paper

Abstract :SMK m.55 hükmü tasarım kavramını tanımlamıştır. Tescilsiz tasarımlar bakımından da aynı tanımın geçerli olacağı söylenebilmektedir. Zira tescilli tasarım ile tescilsiz tasarımı ayıran temel şekli unsur tescil işlemidir. İlaveten tescilsiz tasarım ile tescilli tasarım hukuki koruma şartları bakımından da birbirinden farklıdır. Bir ürün ya da ürün parçası üzerindeki görünümün tasarım olarak korunabilmesi için öngörülen iki temel şart yenilik ve ayırt ediciliktir. Bu şartları taşıyan tasarımlar SMK’ya göre, tescilli ve tescilsiz olarak korunabilmektedir. Tescilsiz tasarım koruması, tasarımın dünyanın hiçbir yerinde kamuya sunulmamış olması ve ilk kez Türkiye’de kamuya sunulması ile başka bir işleme gerek kalmaksızın kendiliğinden başlar. SMK 59. maddesinin 2. fıkrasının 2. cümlesinde yer alan düzenlemeye göre, “korunan tasarımın kendi tasarımından önce kamuya sunulduğunu makul yollarla bilmesi mümkün olmayan bir tasarımcı tarafından bağımsız olarak yapılan tasarımın koruma kapsamındaki tasarımdan kopyalanmış olduğu kabul edilmez. Tescilsiz tasarım hakkı sahibi İyiniyet karinesinden yararlanan kişinin gerçekten tescilsiz tasarımdan haberdar olduğunu ispat ederse. iyiniyet karinesi bertaraf edilmiş olur. iyiniyetin koruyucu etkisinden yararlanan kişinin tacir olup olmamasına göre bir ayrım yapılması gerekmektedir. Zira tacir olmayan kişinin göstereceği özen ile tacirden beklenen özen derecesi farklılaşmaktadır. Zira bu kişiler için basiretli bir işadamı gibi davranma yükümlülüğü de bulunmamaktadır. Tacir olmayan üçüncü kişiler en azından ilgilendikleri sektörlerdeki ürün- tasarımları ve bu sektörlerdeki güncel gelişmeleri makul yollarla bilmesi gereken kişiler olmalıdır. Ancak bu durumun ispatı genellikle çok zordur. Kanaatimizce tacir olmayan üçüncü kişilerin özen yükümlülüğü bakımından TMK m.3/2 hükmünde öngörülen durumun gereklerine göre kendisinden beklenen objektif özen ölçütünün aranması isabetli olacaktır.
Keywords : Tescilsiz tasarım, iyiniyet, özen, tecavüz, kötüniyet, koruma kapsamı