BUZ ÇÖLÜNDEN GÖZYAŞI ÇETESİNE YAHUT ADALETTEN MERHAMETE GEÇİŞİN BİR SERENCAMI: REİS BEY

Authors : Nilüfer İLHAN

Pages : 97-108

View : 13 | Download : 10

Publication Date : 2016-07-13

Article Type : Other Papers

Abstract :Sosyal bir varlık olmanın getirdiği sorumlulukla toplum içerisinde yaşayan insanın diğer canlılardan ayrılmasında ve varoluşunun şekillenmesinde, başkasına duyduğu merhamet ve af duygusu etkin rol oynamaktadır. Bu duygular da insanın toplumla kurduğu irtibat neticesinde ve idrak derecesinde varlığını görünür kılmaktadır. İnsan; acı çeken, kötülüğe maruz kalan ve mağdur olanı gördüğü zaman, içinde oluşan merhamet duygusunun etkisiyle onunla iletişime geçmek ve onun acılarını paylaşmak ihtiyacı duyar. Bu bağlamda Arthur Schopenhauer, toplumda adaletten önce merhamet duygusunun oluşması gerektiğini, kötülüğün ve suçun toplumdan merhametle izole edilebileceğini söyler. Bu da, insanın kendilik değerlerine sahip çıkması anlamına gelir. Schopenhauer göre, çoklu kimlik ve kişiliğe sahip insanlardan teşekkül eden toplumda, düzen hukukun belirlediği kanunlar çerçevesinde adaletle sağlanmaya ve bu düzenin bir parçası olan insan da disipline edilmeye çalışılsa da, kötülük ve suç işleme edimi ancak merhamet ve affetme duygusuyla ortadan kalkabilir. Dolayısıyla o, insanın ötekini ancak merhametle dinlemesinin mümkün olacağına ve ötekine acıyarak ahlâk ve vicdan sahibi bir birey olmayı başarabileceğine inanır ve bu yolla evrensel bir toplum inşasından söz edileceğini belirtir. Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önemli şair ve yazarlarından Necip Fazıl Kısakürek de, bir dava ve aksiyon adamı olmasının getirdiği bilinçle, ideal bir toplum anlayışını birçok eserinde sergilediği gibi, bunları Schopenhauerin merhamet ve adalet kavramları hakkında belirttiği görüşleri ile benzerlik taşıyan Reis Bey adlı oyununda ortaya koyar. Bu çalışmada, Necip Fazıl Kısakürekin merhamet ve adalet kavramlarını irdelediği söz konusu oyunda, başkişi Reis Beyin başlangıçta kuvvetli bir şekilde savunduğu adalet fikrinden, sonrasında merhamet duygusuna geçmesinin, kurmak istediği ütopik cemiyet tasavvurunun ve bu tasavvurun işlevselliği neticesinde toplumda görülen değişimin incelenmesi amaçlanmaktadır.
Keywords : Adalet, merhamet, Necip Fazıl Kısakürek, Reis Bey