FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ

Authors : İrfan GÖRKAŞ

Pages : 13-34

View : 19 | Download : 13

Publication Date : 2017-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Yazımız bir varlık analizidir. Analizimiz, Farabi’nin ‘el-mevcud’ ve ‘vücud’ terimleri ile ‘lafzun müşterek’ terimini kapsamaktadır. Varlıkta ortaklık meselesi, müştereklikle/ ortaklıkla sıfatlanmış varlık (el-mevcud) meselesidir. O nedenle makalemizin birinci kısmında, Farabi düşüncesindeki ‘varlığın müşterek sıfatı’ belirlenmektedir. Sıfat dilde ‘birçok’ anlamına gelmekte ve eklendiği kavrama bu anlamları kazandırmaktadır. Dilde iki türlü ortaklık söz konusudur. Birincisi lafızda ortaklık ikincisi anlamda ortaklık. Farabi düşüncesinde bunlar, müştereklik (mutavâtı’lık, muşekkeklik, musevakalık) ve müteradiflik meseleleridir. Yazımızın ikinci kısmında ortaklığın mahiyeti analiz edilmektedir. Onun mahiyeti ya ortaklık, ya birlik, ya süreklilik, ya eşitliktir. Mahiyet analizinde ‘Şey’, ‘Kategoriler (cevher-araz)’, ‘Zât’ ve ‘Bir’ kavramları örnek olarak alınmaktadır. ‘Şey’, ‘Cevher-Araz’ ve ‘Zât’ kavramları için Farabi’nin Kitabu’l-Hurûf ’u, ‘Bir’ kavramı için Kitabu’l-Vâhid ve’l-vahde ’si kullanılmaktadır. 
Keywords : Farabi, Metafizik, Varlık, Eşlik, İslam Felsefesi