Ḥirzü’l-emānī Bağlamında Ortaya Çıkan Tahrîrât Edebiyatı’nın Tespit ve Tahlili

Authors : Eren PİLGİR

Pages : 277-297

Doi:10.51553/bozifder.961063

View : 17 | Download : 5

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Hz. Peygamber (s.a.s) Kur’ân-ı Kerim’in talimini sahâbesine yedi harf ruhsatı çerçevesinde yapmıştır. Dolayısıyla her sahâbî aynı kıraati talim etmemiş ve her biri kendi kıraatini bir diğer sahâbînin öğrendiği kıraatle karıştırmadan Kur’ân-ı Kerim’i tilavet etmiştir. Tatbik edilen bu usûl, kıraat ilminin müstakil bir disiplin olmasından sonra kaleme alınan eserlerde yer alan tarîklerin birbirine karışmasını engellemek için de uygulanmıştır. İşte bu yönteme ‘tahrîrât’ adı verilmiştir. Kıraat ilminin en bakir alanlarından olan tahrîrât, İbnü’l-Cezerī’nin (öl. 833/1429) en-Neşr fi’l-ḳırāʾāti’l-ʿaşr ve Ṭayyibetü’n-neşr fi’l-ḳırāʾāti’l-ʿaşr adlı eserlerinde yaklaşık bin tarîke yer vermesi sebebiyle aşere-i kübrâ üzerine yoğunlaşmıştır. Zira bu iki eserin içerdiği tarîk sayısının fazla olması tahrîrâtla alakalı daha fazla konuya yer verilmesini gerektirmiştir. Ancak dar çerçevede de olsa yedi kıraat ve aşere-i suğrâ ile alakalı tahrîrât edebiyatı ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada Ḳāsım b. Fīrruh eş-Şāṭıbī’nin (öl. 590/1194) yazdığı ve yedi kıraat tedrisatının temel eserlerinden olan Ḥirzü’l-emānī ve vechü’t-tehānī üzerine kaleme alınmış tahrîrât eserlerinin tespiti ve tahlili amaçlanmıştır. Bu bağlamda ayrıca Ḥirzü’l-emānī özelinde kaleme alınan tahrîrât eserlerinin içeriği “eimmeten” (أئمة), “yebsuṭ” (يبسط) ve “besṭaten” (بسطة) örnekleri üzerinden değerlendirilerek ilgili eserlerin bir bütünlük arz edip etmediğinin ortaya konulması hedeflenmiştir.
Keywords : Kıraat, Tahrîrât, Tedrisat, Şāṭıbī, Ḥirzül emānī