SPİNOZA’NIN HAFIZA TEORİSİ: İMGESEL ÇAĞRIŞIM, ‘GELİŞKİN BELLEK’ VE ‘KİŞİSEL-AYNILIK’ PROBLEMİ

Authors : Enes DAĞ

Pages : 229-258

Doi:10.51553/bozifder.1184491

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Spinoza’nın zihnin bir gücü olarak “hafıza”ya dair ortaya koyduğu fikirleri, yabancı dillerde, özellikle İngilizce Spinoza literatüründe geniş ve merkezi bir konum teşkil etmektedir. Buna karşın, bu konuda Türkçede detaylı bir çalışmanın yapılmadığı görülmektedir. Bu çalışma, öncelikle Spinoza’nın hafıza doktrinini onun kendisine özgü zihin felsefesinin diğer unsurlarıyla birlikte ele alarak söz konusu eksikliği gidermeye ve anılan merkezi konuma işaret etmeye çalışmaktadır. Bu doğrultuda, Spinoza sisteminde “hafıza”nın tanımları irdelenmekte, ortak bir tanımın sınırları belirginleştirilerek hafızanın doğası çözümlenmekte ve onun bedenle birlikte var olan bir güç olması sebebiyle, zihnin anlama faaliyeti önünde ekseriyetle bir engel teşkil ettiği tespit edilmeye çalışılmaktadır. Bununla birlikte “hafıza” sayesinde zihinde oluşan fikirlerin, zihnin anlama faaliyeti önünde her zaman bir engel teşkil etmediği ve “hafıza”nın zihne faydalı bir yönünün de bulunduğu iddia edilmektedir. Ayrıca çalışmada “hafıza kaybı”nın bedensel etkileri ve zihinsel sonuçları açık kılınmakta ve anımsamanın sürekliliği ya da kopukluğu bağlamında gündeme gelen “kişisel aynılık” problemi, Spinoza’nın hafıza teorisi bağlamında aydınlatılmaktadır.
Keywords : Zihin, Hafıza, Gelişkin Bellek, Hafıza Kaybı, Kişisel Aynılık, Spinoza, Felsefe Tarihi