İSPİR’İN AHŞAP SÜSLEMELİ TARİHÎ YAPISI: BAŞYURT CAMİİ VE MEDRESESİ

Authors : Burak Muhammet Gökler

Pages : 297-334

Doi:10.51553/bozifder.1367746

View : 52 | Download : 85

Publication Date : 2023-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarihî, kültürel varlıkları ve coğrafyası ile Erzurum’u Karadeniz bölgesine bağlayan İspir’in Çamlıkaya Mahallesi’ne bağlı Başyurt’ta bulunan, süslemeleri ve mimarisi ile ön plana çıkan Başyurt Camii ve Medresesi çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Bölgenin ilk cami ve medresesi olması özelliğini sergileyen ve bugüne kadar kayıtlara geçmeyen cami ve medresenin tarihî yapı üzerindeki yazıtlardan ve bilgilerden 1833-1834’te Mahmut Ağa ve ailesi tarafından inşa edildiği anlaşılmaktadır. Caminin alt katını oluşturan ve iki odadan müteşekkil medrese sade bir anlayış sergilemektedir. Bununla birlikte caminin giriş kapı kanatlarından başlayan ahşap süsleme kompozisyonları; minber, mahfil, korkuluk, ahşap sütun ve tavan üzerinde kendini göstermektedir. Ayrıca mihrap tasarımı ve bezemelerde kullanılan motifler caminin karakteristik özelliklerini ortaya çıkartmaktadır. Yapının fevkani tasarımı, medresesi ve harimdeki mimari ögelerle birlikte tezyinatta kullanılan motifler değerlendirilerek eserin hangi bölgeden ve kültürden beslendiğinin tespiti ile birlikte eserin kültürel mirası olarak kayıt altına alınması amaçlanmıştır. Yapının mimarisi ve süsleme kompozisyonları hem Erzurum hem de Doğu Karadeniz Bölgesi’ndeki camiler ile karşılaştırıldığında, Karadeniz camileri ile yakın bir özellik ortaya koyduğu görülmektedir. Bu da İspir’i iki bölge arasındaki kültürel bir köprü konumuna getirmektedir.
Keywords : İspir, Erzurum, Başyurt Camii, Ahşap Bezeme, Türk İslam Sanatları Tarihi