Hanefî Usûlündeki Sebeb ve İllet Kavramları Bağlamında Haksız Fiil Sorumluluğunda İlliyet Bağı Unsuru

Authors : Üveys Ateş

Pages : 205-245

Doi:10.51553/bozifder.1455647

View : 53 | Download : 79

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hukuka aykırı bir şekilde gerçekleştirilen, başkasına maddi veya manevi zarar verici nitelikteki eylemlere hukuk dilinde haksız fiil adı verilmektedir. Haksız fiilin failinin bu fiili neticesinde oluşan zararı tazmin yükümlülüğünün veya zarara terettüp eden cezaya muhatap olma durumunun söz konusu olabilmesi, haksız fiil ile zarar arasında uygun bir illiyet bağının bulunması şartına bağlıdır. Bu itibarla illiyet bağı terimi, hem borçlar hukukunu hem de ceza hukukunu ilgilendiren önemli bir kavramdır. Kavram İslâm hukukunda bu isimle geçmese de fıkıh usûlü eserlerinde ele alınan “sebep”, “illet” ve “şart” terimleri bu kavramla doğrudan ilişkilidir. Özellikle Hanefî fıkıh usûlü kaynaklarında bu üç terim daha ayrıntılı ve sistematik bir biçimde ele alınmaktadır. Bu çalışmada Hanefî usûlü esas alınarak sebep, illet ve şart terimlerinin kavramsal çerçevesi ve kısımları üzerinde durulup bu terimlerin modern hukuktaki illiyet bağı kavramıyla ilişkisi ortaya konulmuş, buradan hareketle haksız fiil sonucu oluşan zararın gerek hukuki gerekse cezai sorumluluğunu faile yüklemede illiyet bağı unsurunun önemi ve etkisi, Hanefîlerin sebep, illet ve şart nazariyeleri bağlamında incelenmiştir.
Keywords : Fıkıh Usûlü, İlliyet Bağı, Hanefî Usûlü, Sebep, İllet, Şart, Haksız Fiil, Haksız Fiil Sorumluluğu