Some Remarks on the Term Balbal of Ancient Turks

Authors : Anıl YILMAZ

Pages : 1-18

Doi:10.30517/cihannuma.441630

View : 15 | Download : 14

Publication Date : 2018-07-08

Article Type : Research Paper

Abstract :Erken Ortaçağ’da, Türklerin gömü adetleri arasında iki farklı gelenek gelişti: İlki, dünyanın herhangi başka bir yerinde olduğu gibi, ölen birisinin kendi kültür ve geleneklerine göre toprak altındaki ebedi istirahatgâhına bırakılmasıdır. Diğeri ise, ölülerin ardından onları anabilmek için geliştirilen kült (ritüel/hatıra) alanları. Arkeolojik ve tarihi kaynaklar göstermektedir ki, bu kült alanları politik gücü ellerinde tutan Beyler (ve aileleri) için yapılmaktaydı. Stepte bu tarzda yapılmış kült alanlarının iki farklı mimarisi vardır: Birinci tipe giren alanlar Kağan ve Kağan soylu kişiler için planlanırken, Boyların başındaki Beyler için planlanmış olanlar daha basit bir mimari içerirler. Blok taşlardan kare/dikdörtgen yapılmış bu kült alanlarının doğu kısmına, bir heykel ve yine doğuya doğru uzanan tek sıra taşlardan oluşan bir hat planlanmaktaydı. Balbal ismi verilen bu taşların ne anlama geldiği yönünde akademisyenler arasında bir görüş birliği var gibidir. Aralarında farklı düşünceler olsa da çoğu, yazılı kaynaklara dayanarak bu taşların ölen düşmanlar olduğu yönünde bir fikir ileri sürerler. Arkeolojik ve yazılı kaynaklar karşılaştırıldığında, kabaca yontularak ya da tamamen uzun formlu taşlardan seçilen bu stellerin, farklı bir anlam taşıdığı da iddia edilebilir. Makale, bu kaynaklar arasındaki farklılıkları inceleyerek, araştırmacıların pek de dikkate almadığı arkeolojik, tarihi ve sosyolojik kavramları karşılaştırarak balbal kavramı hakkında farklı bir görüş ileri sürmektedir. 
Keywords : Balbal, baba, Gök Türk kağanlığı, kült alanı, Avrasya göçerleri