Tahrir Defterlerine Göre XVI. Yüzyılda Kocaeli Sancağı’nda Dinî Hayatın İzleri

Authors : Mehmet Salih ERPOLAT

Pages : 1-37

Doi:10.30517/cihannuma.768712

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2020-07-14

Article Type : Research Paper

Abstract :Kocaeli Sancağı XVI. yüzyılda İznikmid (İzmit), Kandıra, Şile, Gegivize (Genivize) (Gebze), Yoros, İznik, Yalak-Abâd (Yalova) ve Ada (Adapazarı) kazalarından müteşekkildi. Kocaeli Sancağı’nın idari sınırları bugünkü Kocaeli, Sakarya ve Yalova illeri ile İstanbul’un Anadolu yakasında yer alan Üsküdar, Kartal, Beykoz ve Şile ilçelerini kapsamaktaydı. Kocaeli İstanbul ile Anadolu’yu karadan bağlayan yolların kavşak noktası olması ile kara ulaşımı bakımından, burada bulunan limanları ile deniz ulaşımı bakımından tarih boyunca avantajlı jeopolitik bir konuma sahip olmuştur. Bunun yanında gemi yapımına elverişli ağaçların bol olduğu geniş ormanlık alanlar bu coğrafyayı kıymetli hâle getiren başka bir unsurdu. Kocaeli coğrafyası Osmanlı Devleti’ne kuruluşunda beşiklik yapmış sahalardan biridir. Buradaki şehirlerde kurulan ilk Osmanlı medrese, cami, imaret ve zaviyeleri Osmanlı dinî, hukuki ve sosyal düşüncesini oluşturan kurumlardı. Adı geçen kurumlar Kocaeli Sancağı’nı Osmanlı Devleti’nin kuruluş dönemi tarihi için farklı kılmaktadır. Bu makalede Kocaeli Sancağı’na bağlı şehir, kasaba ve köylerdeki cami, mescit, medrese, muallimhane, imaret ve zaviye gibi dinî hizmetlerin yerine getirildiği müesseselerin adları tespit edilmiştir. Tahrir defterlerinde yer alan bu müesseseler ile kişi ve yer adlarında görülen dinî unsurlar üzerinden hareketle sancaktaki dinî hayat hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıca Türk eğitim tarihi açısından mühim olan bu müesseselerin bulunduğu mahaller, bânileri, buralarda icra edilen hizmetler üzerinde durulmuştur.
Keywords : Kocaeli Sancağı, dini hayat, dini kurumlar, vakıf, tahrir defteri