CHASING JANISSARY GHOSTS: SULTAN MAHMUD II’S PARANOIA ABOUT A JANISSARY UPRISING AFTER THE ABOLITION OF THE JANISSARY CORPS

Authors : Mehmet Mert SUNAR

Pages : 145-168

Doi:10.30517/cihannuma.1131060

View : 19 | Download : 8

Publication Date : 2022-06-14

Article Type : Research Paper

Abstract :Sultan II. Mahmud saltanatının ilk yıllarında yeniçeriler ve müttefiklerinin hayatına yönelik ciddi tehditlerine maruz kaldı. Sultan 1808’deki Alemdar Vakası sırasında hayatını ve tahtını korumayı başardıysa da, yeniçeriler belli bir süre daha sultanın şahsına yönelik siyasi aşağılama ve tacizlere devam ettiler. Bu acı tecrübeler II. Mahmud’un halet-i ruhiyesinde sadece derin yaralar bırakmakla kalmadı aynı zamanda yeniçerilere karşı büyük bir nefret duygusunu da beraberinde getirdi. 1826’da iyi ve sabırla uygulanmış bir plan doğrultusunda Yeniçeri Ocağı’nın ortadan kaldırması bile sultanı iktidarına yönelik yeniçeri tehdidinin geçtiği konusunda ikna edemedi. Sultan bu yüzden vezirlerini ve diğer devlet görevlilerini potansiyel bir yeniçeri komplosuna karşı her daim uyanık olmaları konusunda uyarmaya devam etti. Yeniçeriler konusundaki bu aşırı hassasiyeti sultanı en ufak komplo ihbar ve ithamlarına dahi inanmaya ve vezirlerini ihmalkârlıkla suçlamaya kadar götürdüğünden, vezirler ve paşalar bu dönemde kendi kariyerlerini korumanın yeniçerilik konusunda sultandan daha hassas görünmekte yattığını anlamakta gecikmediler. İçlerinde bazıları sultanın bu zafiyetini istismar ederek önemsiz dedikodu ve olayları imparatorluk geneline yayılmış yeniçeri komploları olarak lanse ederek sultanın gözüne girmeye çabaladılar. Bu hâkim atmosfer sıradan halk ve sabık yeniçeriler için ciddi sonuçlar doğurdu; sultanın yeni rejimini ve reformlarını eleştiren ya da en ufak muhalif görüş belirten herkes sürgün ya da idam cezası riski ile karşı karşıyaydı. Bu sebeple, 1826 ile 1830 arası dönem II. Mahmud yönetimine karşı çeşitli yeniçeri komplolarının birbiri ardına ortaya çıkarıldığı ve sabık yeniçeriler ile sivillerin sürgün ve idam cezasına çarptırıldığı bir dönem oldu.
Keywords : Sultan II Mahmud, yeniçeriler, komplo, Vaka i Hayriye, paranoya