SAVAŞ YILLARINDA MİLLİ BİR BURJUVAZİ OLUŞTURMA ÇABASI OLARAK “HARP ZENGİNLERİ” VE BUNA YÖNELİK ELEŞTİRİLER

Authors : Mithat Kadri VURAL

Pages : 109-131

View : 19 | Download : 12

Publication Date : 2016-08-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Balkanların yitirilmesi üzerine İttihat ve Terakki yöneticileri Anadolu olmak üzere devletin elinde kalan son toprakları koruyabilmek için siyasi, askeri ve ekonomik önlemler almak gerektiğine inanmışlardır. Osmanlıcılık politikasının imparatorluğun varlığını korumaya yetmediğini, Osmanlı vatandaşları için yeni bir kimlik ve aidiyet hissinin oluşturulması gerektiğini düşünen İttihatçılar, Türkçülük politikasına yönelmişlerdir. Söz konusu bu Türkçülük politikasının “orta sınıf” bir Müslüman-Türk toplumsal tabana dayanması gerektiğine inanan ve bunun kendi iktidarlarının devamı için de bir zorunluluk olduğuna inanan İttihatçılar devlet eliyle bir “milli iktisat” yaratma projesine girişmişlerdir. Birinci Dünya Savaşı devletin ekonomiye Müslüman-Türk unsur lehine sonuçlar verecek müdahalelerde bulunması için fırsatlar yarattı. Hükümet “milli iktisat” ve “iktisadi uyanış” adı altında bir Müslüman-Türk girişimci sınıf yaratmaya yönelik politikalar izledi ve sermaye birikimini hızlandıran spekülatif kazançlara göz yumdu. “Milli burjuva” yetişme politikası kısmen beklenen sonucu doğursa da yoz bir savaş zengini yarattı. Ortaya çıkan “harp zenginleri” savaşın sonuna doğru basında yoğun bir şekilde eleştirilmiş ve edebiyatın işlediği önemli konular arasında yer almıştır. Bu çalışma; Balkan Savaşı, İttihat-Terakki ve Türkçülük politikası üzerinden “Milli iktisat” çabalarını ele almış, özellikle savaş yıllarında “milli burjuvazi” oluşturma girişimleri üzerinde durmuş ve “harp zenginlerine” yönelik eleştirileri konu edinmiştir.
Keywords : Milli İktisat, Harp Zengini, İttihat ve Terakki, Kemal Tahir, Birinci Dünya Savaşı