TÜRKİYE’DE HALİFELİĞİN KALDIRILMASININ İTALYAN KAMUOYUNDA YANSIMALARI

Authors : Yeter Mengeş

Pages : 691-728

Doi:10.18244/cttad.1480084

View : 116 | Download : 101

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye’de 3 Mart 1924 tarihinde TBMM’de çıkarılan kanunlarla halifelik kaldırılmış ve Osmanlı hanedanının Türkiye dışına çıkarılması kararı alınmıştır. İtalyan kamuoyu bu dönemde kısa süre önce iktidara gelmiş bulunan Mussolini ve Faşist Parti’nin iktidarını sağlamlaştırmak için çıkarmaya çalıştığı seçim yasaları, İngiltere ile devam etmekte olan Giubaland-Menteşe Adaları pazarlıkları gibi iç ve dış önemli siyasal gelişmelerle meşgul bulunmaktadır. Bu meşguliyetlere rağmen topraklarında önemli sayıda Müslüman nüfus bulunan İtalya’da hilafetin kaldırılması ve sonrasında meydana gelen gelişmelere ilişkin haberler yakından takip edilmekte ve konu İtalyan gazetelerinde sıklıkla yer almaktadır. Bu konuda İtalyan Şarkiyatçı bilim insanlarının yaptığı değerlendirmeler İtalyan basınında yer almakta, hilafetle Papalığı karşılaştırma eğilimi dikkat çekmektedir. İtalyan kamuoyunda hilafetin kaldırılması yer alan genel olarak bağımsız ve özgür bir cumhuriyet olarak Türkiye’nin verdiği bu karar olumlu olarak ve saygıyla karşılanmakla birlikte Türkiye’nin bu karar sonrasında Pan-İslamist politikalardan vazgeçmiş olduğu belirtilmektedir. Diğer yandan, hilafetin kaldırılması kararını-dikkat çekici bir şekilde-laikliğe giden yolda önemli bir adım olduğu tespiti yapan gazeteciler de bulunmaktadır. Mustafa Kemal Paşa’nın önce saltanatı kaldırıp hilafeti muhafaza etmek suretiyle bir geçiş dönemi stratejisi izlediği, bundan sonra uygun bir zamanlama ile hilafeti de kaldırmış olduğu tespiti de İtalyan gazetelerinde yer almaktadır. Bu çalışmada Türkiye’de hilafetin kaldırılması ve sonrasında meydana gelen gelişmelerin İtalyan kamuoyundaki yansımaları; İtalyan ve İngiliz ve diplomatik belgeleri ile dönemin İtalyan basınında yer alan haber ve yorumlardan istifade edilerek açıklanmıştır.
Keywords : Halife, Hilafet, İtalya, Türkiye, İslam