CUMHURİYET SENATOSU TARTIŞMALARINDA TÜRKİYE’NİN ORTADOĞU POLİTİKASI (1961-1980)

Authors : Murat Kasapsaraçoğlu

Pages : 905-932

Doi:10.18244/cttad.1488081

View : 53 | Download : 50

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Cumhuriyet Senatosu iki darbe arası dönemin en önemli kurumlarından biridir. 1961 Anayasası ile kurulan senato eklektik bir yapıya sahip olmuş ve seçilmiş üyelerle atanmış üyeleri bir araya getirmiştir. Senatoda asker kökenli üyelerin de yer alması ise bu kurumu sivil siyaset üzerinde bir vesayet aracı haline getirmiştir. İki darbe arası dönemde Türkiye’de yaşanan tüm gelişmeler senato tartışmalarında yer almıştır. Senato Türkiye’nin siyasi, ekonomik ve sosyal konularının yanı sıra dış politikanın da tartışıldığı bir kurum işlevi görmüştür. Dış politika alanında bu tartışmaların ana konuları Türk-Amerikan ilişkileri, Kıbrıs Sorunu ve Ortak Pazar’a üyelik olmuştur. Bunun yanı sıra Türkiye’nin Ortadoğu politikası da senato tartışmalarında geniş yer tutmuştur. İki darbe arası dönemde ülkeyi yöneten hükümetler Ortadoğu özelinde Türkiye’nin bölge ülkeleriyle siyasi ilişkilerini geliştirmeye çabalamışlardır. Ortadoğu ülkeleri ile siyasi ilişkiler; diplomatik ilişkilerin geliştirilmesi ve ülkeler arası ziyaretler, Türkiye’nin CENTO üyeliği, İKÖ ve FKÖ gibi örgütlerle ilişkilerinin yanı sıra Türkiye’nin Arap-İsrail Savaşları karşısındaki tutumunu kapsamaktadır. Türkiye bu dönemde bölge ülkeleriyle ve CNETO, İKÖ ve FKÖ gibi örgütlerle diplomatik ilişkilerini geliştirmeye çalışmış ve Arap-İsrail Savaşları’nda Arap ülkelerinden yana politikalar izlemiştir. Bu çalışma Cumhuriyet Senatosu tutanakları ışığında bu başlıkları kronolojik olarak incelemektedir. Çalışmanın en temel çıkarımı ise Türkiye’nin bu dönemdeki Ortadoğu siyasetinin senato üyeleri tarafından ana hatlarıyla desteklendiği fakat yöntemsel olarak hükümetlere yer yer ağır eleştirilerin de yapıldığıdır. Sonuç olarak 1960’lı ve 1970’li yılların siyasi ve ideolojik kutuplaşma ortamının senatodaki dış politika tartışmalarına çok fazla yansımadığı görülmektedir.
Keywords : Cumhuriyet Senatosu, Türkiye, Ortadoğu, Soğuk Savaş, Darbe