Ahmet Mecbur Efendi ve “Hilâfetnâme-i Osmânî ve İttihatnâme-i İslâmî” Adlı Eseri

Authors : Burhan ÇONKOR

Pages : 64-74

View : 19 | Download : 11

Publication Date : 2017-04-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Çankırı’nın ileri gelen âlim ve mutasavvıflarından olan Ahmet Mecbur Efendi, medrese âlimi olmasının yanında aynı zamanda şiire yoğun ilgi duyulduğu bir dönemde yetiştiği için kendisi de şiirle ilgilenmiş, Vefdî ve Mecbûr mahlasları ile şiirler yazmıştır. Hayatta iken aile fertlerinden birçoğunun değişik sebeplerle vefat etmesi, onu derin bir üzüntüye sevk etmiş ve altmış altı yıllık ömrünün son yıllarını insanlardan kopuk olarak kendi başına geçirmeyi tercih etmiştir. Onun hayatının anlaşılmasının, yaşadığı dönemin daha iyi anlaşılmasına katkı sunacağı muhakkaktır. Dini ve sosyal konularla ilgili yazmış olduğu eserleri ile farklı birçok konuya dair kaleme aldığı şiirlerinin anlaşılması ise daha büyük önem arz etmektedir. Mecbur Efendi’nin öne çıkan diğer bir yönü de kitaplara olan merakıdır. Yıllarını vererek edindiği ilmî birikimin yanında, hüsn-ü hatta olan merakı, onu yazmaya sevk etmiştir. Ancak gerek kendi telif ettiği eserlerin gerekse ilmi hayatı boyunca sahip olduğu kitapların akıbeti, şiirlerinin yer aldığı Divân’ı hariç, günümüze kadar belirsizliğini korumuştur. Hayatını anlatan bazı kaynaklarda onun telif ettiği eserlerin isimleri zikredilmiştir. Adı geçen bu eserlere ulaşma gayretiyle yaptığımız çalışma sonunda; m. 1909 tarihinde yazıldığı veya istinsah edildiği anlaşılan “Hilâfetnâme-i Osmânî ve İttihatnâme-i İslâmî” adlı eserine ulaştık. Osmanlı Devleti’nin, Meşrutiyet dönemiyle birlikte geldiği nokta ve bu noktada İslam ümmetine düşen sorumlulukların neler olduğu başta olmak üzere benzer birçok konuda bilgi ve değerlendirmelerin yer aldığı bu eser, onun yaşadığı döneme tanıklık etmesinin yanında, Osmanlı Devleti’nin son yüzyılını, dönemin şahidi olan bir âlimin kaleminden anlatması bakımından da önem arz etmektedir. Bu makalede, müellifin hayatı ve eserleri ile ilgili kısa bilgilerin ardından, ilgili eserin özelliklerine ve içeriğine yer verilmiştir.
Keywords : Ahmet Mecbur Efendi, Hilâfetnâme, Osmanlı, İttihad, İslâm, Çankırı