Harp Edebiyatı-Mersiye İlişkisi ve Çankırılı Mecbur Efendi’nin Bir Mersiyesi

Authors : İBRAHİM AKYOL

Pages : 153-162

View : 13 | Download : 13

Publication Date : 2017-10-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk tarihindeki savaşlar, edebiyata “harp edebiyatı” olarak yansımaktadır. Bundan dolayı, savaşların ardından yakılan ağıtların, yazılan mersiyelerin yeni bir bakış açısıyla gözden geçirilmesi gerekmektedir. Bu edebî türlerde savaşların insanlar üzerindeki etkilerini canlı tablolar halinde bulmak mümkün olmaktadır. Çankırılı Ahmet Mecbur Efendi, 1269/1852’de Çankırı’nın Alibey mahallesinde doğmuştur. O, hem batı tarzı mekteplerde hem de medreselerde eğitim görmüştür. Kendi adıyla anılan medreseyi kurmuş ve burada müderrislik yapmıştır. Mutasavvıf bir şahsiyet olup aynı zamanda mesnevihandır.  1335/1919’da vefat etmiş ve Çankırı-Sarıbaba’daki aile mezarlığına defnedilmiştir. Onun  oğlu Abdullah Nâbî, Çanakkale cephesinde bulunmuş ve 1331/ 1915’de Arıburnu’nda şehit olmuştur.  Babası, oğluna yazdığı Nâbî redifli 21 beyitlik gazel-i müzeyyel nazım şekliyle yazdığı bu mersiyede, duyduğu acıyı, hasreti ve şehâdetinden dolayı yaşadığı gururu anlatmıştır. Mersiye, 16 yıldır oğluna hasret kalan bir babanın, oğlunun şehit haberini aldıktan sonra yaşadığı acının belgesidir. Her beytin sonunda “Nâbî” diyerek tekrar yapması adeta “oğlum” diye ağlayan bir babanın hıçkırıklarıdır. Mersiye türünün başarılı örneklerinden olan bu gazel-i müzeyyel, özellikle Çanakkale savaşlarının Anadolu’da yaşayan ve çocuğunu şehit veren aileler üzerindeki etkisini göstermesi açısından önemlidir. 
Keywords : Harp edebiyatı, Mersiye, Arıburnu, Mecbur Efendi