MAKBÛL HADİS

Authors : Hikmetullah ERTAŞ

Pages : 68-98

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2021-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :MAKBÛL HADİS Hadisler kabul edilebilirlik bakımından makbûl ve merdût olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır. Çalışmamız rivayetin sıhhat durumuna taalluk etmesi bakımından makbûl hadis ile ilgilidir. Burada Hz. Peygamber’e (s. a. s.) ait olduğuna kanaat getirilen hadislerin tarihsel süreç içerisindeki parametrelerine dikkat çekilerek; mutakaddimûn usûl eserleri öncesi, mutakaddimûn dönemi ve mutaahhirûn dönemi şeklindeki başlıklara göre tespitler yapılmış değerlendirmelerde bulunulmuştur. Bu bağlamda makbûl hadisin içeriğine taalluk etmesi bakımından “sahîh”, “hasen”, “mürsel” “telâkki bil kabûl”, “ziyâdetü’s-sikâ” kavramları müellifleri değerlendirmede ölçek olarak kullanılmıştır. Çalışmamızın neticesinde makbûl hadis parametrelerinin dönemsel siyâsî, fikrî cereyânlar çerçevesinde değişip şekillendiği görülmektedir. Bu bağlamda İmâm eş-Şâfiî (ö. 204/820), Ebû İsâ et-Tirmizî (ö. 279/892), Ebû Süleymân Hamd (Ahmed) b. Muhammed b. İbrâhîm b. Hattâb el- Hattâbî el-Büstî (ö. 388/ 998), Ebû Abdullah İbnü’l-Beyyi’ Muhammed Hâkim en-Nîsâbûrî (ö. 405/1014) ile Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî (ö. 643/1245) zikredilmesi gereken en önemli şahsiyetlerdir. Sahâbe dönemi kabul kriterlerinin eş-Şâfiî ile birlikte değiştiği, İbn Salâh’a gelene kadar bazı değişimler geçirdiği İbn Salâh’ın ise eş-Şâfiî’den sonraki süreç baz alarak kriterleri sabitlediği kanaatine varılmştır. Bununla birlikte diğer disiplinlerin yönelttiği eleştirilerin genelde tutucu ve savunmacı reflekslere dönüşerek kabul kriterlerinde mevcudu muhafaza şeklinde etkisini gösterdiği görülmüştür.
Keywords : Makbûl, Merdût, Hadis, Sahîh, Hasen