Toplumsal Cinsiyetin Gölgesinde Kadının Varoluşu ve Eşitlik Anlayışı: Bitlis’te Yaşayan Kadınlar Üzerine Nicel Bir Araştırma

Authors : Barış Çağırkan, Günal Bilek

Pages : 95-109

Doi:10.54558/jiss.1474466

View : 92 | Download : 194

Publication Date : 2025-04-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: Bireylerin anatomik özellikleri ve biyolojik durumları cinsiyet terimi altında değerlendirilmektedir. Toplumsal cinsiyet bir edinim veya durum değildir; aksine, sosyal etkileşim sürecinde zamanla oluşmaktadır. Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet eşitliği çalışmalarında kadınların içinde bulundukları sosyal yapı son derece önemlidir. Bu araştırma, Bitlis’te yaşayan kadınların toplumsal cinsiyet algılarını ve cinsiyet eşitliği konusundaki tutumlarını ortaya koymayı amaçlamakta olup, aynı zamanda demografik değişkenler doğrultusunda bu algı ve tutumları analiz etmeyi hedeflemektedir. Yöntem: Bu çalışmada araştırma evreni, Bitlis’te ikamet eden ve 18 yaş ve üzeri kadınlardan oluşmaktadır. Nicel araştırma yöntemi çerçevesinde tasarlanan bu çalışmada, veri toplama aracı olarak anket tekniği kullanılmıştır. Anket formu; demografik değişkenleri belirlemeye yönelik sorular, toplumsal cinsiyet eşitliği ölçeği ve toplumsal cinsiyet algısı ölçeğini içermektedir. Çalışma kapsamında, Bitlis’te yaşayan 360 kadın katılımcıdan elde edilen veriler, SPSS istatistik programı aracılığıyla analiz edilerek değerlendirilmiştir. Bulgular: Araştırma bulgularına göre, Bitlis’te yaşayan kadınların yaşı ilerledikçe geleneksel cinsiyet rollerine yönelik eğilimleri artmakta, buna karşılık cinsiyet eşitliği algıları azalmaktadır. Eğitim seviyesi yükseldikçe geleneksel cinsiyet rollerine yönelik tutumlar zayıflarken, cinsiyet eşitliği algısı güçlenmektedir. Bekar kadınların geleneksel cinsiyet rollerine yönelik tutumları daha esnek olup, cinsiyet eşitliği algıları daha yüksektir. Benzer şekilde, evlenme yaşı ilerledikçe kadınların geleneksel cinsiyet rollerine yönelik tutumları daha az katı hale gelmekte ve cinsiyet eşitliği algıları artmaktadır. Çocuk sahibi olan kadınların ise geleneksel cinsiyet rollerine dair algıları daha karmaşık bir yapı sergilerken, cinsiyet eşitliği algıları daha düşük seviyede kalmaktadır. Sonuç: Bu bulgular doğrultusunda, Bitlis’te yaşayan kadınların toplumsal cinsiyet algıları ve cinsiyet eşitliğine yönelik tutumları; yaş, doğum yeri, eğitim seviyesi, medeni durum, evlenme yaşı ve çocuk sahibi olma gibi demografik değişkenler doğrultusunda farklılık göstermektedir. Eğitim düzeyinin yükselmesi ve kentleşmenin artması, kadınların geleneksel cinsiyet rollerine yönelik algılarını zayıflatırken, cinsiyet eşitliği algısını güçlendirmektedir. Özgünlük: Bu çalışma, Bitlis’te yaşayan kadınların toplumsal cinsiyet algıları ve cinsiyet eşitsizliği konusundaki tutumlarını inceleyen öncü nicel araştırmalardan biri olma özelliğini taşımaktadır. Türkiye’nin güneydoğusunda yaşayan kadınların toplumsal cinsiyet konusundaki bakış açılarını ve deneyimlerini anlamaya yönelik önemli bir akademik boşluğu doldurmaktadır. Araştırmadan elde edilen bulgular, bölgedeki kadınların karşılaştıkları yapısal ve sosyo-kültürel zorlukları tespit etmede ve bu sorunlara yönelik politikalar ve çözümler geliştirmede önemli katkı sağlayabilir.
Keywords : kadın, cinsiyet eşitliği, toplumsal cinsiyet, Bitlis