Nitel Verilerin Analizinde Kavram Bunalımı: Teorik Bir Çözümleme

Authors : İdil Dayanan Uğur, Ahmet Saylık

Pages : 299-316

Doi:10.54558/jiss.1478526

View : 74 | Download : 146

Publication Date : 2025-04-25

Article Type : Review Paper

Abstract :Amaç: Bu çalışmanın amacı, nitel veri analizinde sıklıkla kullanılan nitel içerik analizi ile tematik analize ilişkin benzerlik ve farklıları ortaya koyarak alanyazındaki kavram karmaşasına dikkat çekmek, bu kavram karmaşasını çözümlemek ve nitel araştırmacılara destek olacak bir kaynak oluşturmaktır. Yöntem: Nitel araştırma yöntemi ile modellenen bu araştırmada, dokümantasyon veri toplama yaklaşımı ile nitel veri analizine ilişkin temel kaynaklar incelenmiş, literatürde yer alan nitel araştırmaların veri çözümleme teknikleri karşılaştırılarak çıkarımlarda bulunulmuş ve elde edilen bilgiler derleme çalışması olarak sunulmuştur. Bulgular: Alanyazındaki nitel araştırmalar incelendiğinde, elde edilen nitel verilerin içerik analizi ile çözümlendiği ancak her nitel veri çözümlemesinde kullanılan içerik analizi tekniğinin tematik, betimsel veya metin analizi şeklinde nitelendirilmediği; bu ayrımın sınırlarının belirsizleştiği anlaşılmaktadır. Ayrıca çözümlemeler esnasında benimsenmesi gereken, analizlerin hangi temel varsayıma göre (tümevarımsal-tümdengelimsel) şekillendiği vurgusu oldukça sınırlıdır. Sonuç: İçerik analizinin kullanımı, araştırmacı ve yapılan araştırmanın özelliğine göre farklılaşmaktadır. Alan araştırmacılarının veri çözümlemede içerik analizini; tematik analiz, betimsel analiz veya metin analizi şeklinde nitelemeleri bu analiz türlerinin bağımsız birer çözümleme tekniği olarak kullanılabileceklerini göstermektedir. Özgünlük: Nitel veri çözümlemelerinde içerik analizinin tümevarımsal ve tümdengelimsel olmak üzere temelde iki yönlü kullanımı söz konusudur. İçerik çözümleme sürecinin oluşturulan kodlar sisteminden tema ve kategorilere ulaşmayı içermesi tümevarımsal; araştırmanın mevcut teori veya çerçevelere dayalı kategoriler ve temalar geliştirmeyi içermesi ise tümdengelimsel olarak nitelendirilir. Varılan bu sonuç araştırmanın özgünlüğünü ortaya koymaktadır.
Keywords : Nitel veri analizi, veri çözümlemesi, içerik analizi, tematik analiz