XI. ASIRDA SELÇUKLULAR’DA TUĞRÂ

Authors : Özgür TOKAN

Pages : 2-20

View : 18 | Download : 12

Publication Date : 2016-06-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Bu çalışmada, XI. Asırda Selçuklu Türkleri tarafından bürokratik alanda kullanılan tuğrâ ıstılahı ele alınmıştır. Temel kaynakların yanında birçok araştırma esere de başvurularak meydana getirilen bu çalışma göstermiştir ki; söz konusu ıstılah, menşei itibariyle Türkçedir ve başlangıçta sadece Türk hükümdarlarının hâkimiyet sembolü olarak kullandığı ok ile yaydan oluşan bir şekli ifade etmiş, Büyük Selçuklu Devleti döneminden itibaren ise, Abbasî halifeleri tarafından hükümdarlara verilen unvanları da bünyesine alarak tevkî, imza, mühür gibi anlamları karşılar hale gelmiştir. Buna ek olarak, aynı terim, dönemde devlet meselelerinin görüşülüp karara bağlandığı bir nevi bakanlar kurulu olan Dîvân-ı Âlâ’nın bir kolunu oluşturan ve umumiyetle devletin dış ilişkilerine dair işlerin düzenlendiği Dîvân-ı İnşâ’ya ismini vererek, bu ismin neticede Dîvân-ı Tuğrâ olarak değişmesine amil olmuştur. Büyük Selçuklu Devleti’nden önce Oğuz Yabgu Devleti’nde de kullanılan ıstılah, Selçuklular sayesinde İslâm dünyasına intikal etmiş ve muhtelif Türk-İslâm devletleri (Memlûkler, Osmanlılar gibi) tarafından kullanılmıştır. Ancak söz konusu kavram, hem karşıladığı anlamlar hem de işaret ettiği şekil bakımından bazı değişimlere uğrmıştır.
Keywords : Tuğrâ, Selçuklular, Dîvân ı Tuğrâ