Kazak Türkçesinde {-BA,-mA} Yapım Eklerinin Semantik Tasnifi Üzerine*

Authors : Cansel Cambaz

Pages : 2-26

Doi:10.30804/cesmicihan.1342377

View : 60 | Download : 79

Publication Date : 2023-12-07

Article Type : Research Paper

Abstract :ÖZ Türk dilleri yapı bakımından eklemeli dil ailesi grubu içerisinde yer alır. Türk dillerinde yeni bir kelime oluşturulurken yapım eklerine başvurulur. Yapım ekleri, ad soylu sözcükler ve fiiller arasında sürekli bir ilişki kurar. Kelimenin başına veya sonuna eklenen bu eklerin en önemli yanı, kökle bir ilişki kurarak kelimede anlam ve görev değişikliği ortaya çıkarmasıdır. Kelime yapımında kök ve ek uyumunun tutarlılığı kadar türetilmiş sözcüklerin semantik olarak tasnif edilmesi de büyük önem arz etmektedir. Bugüne kadar yapılmış semantik tasniflerde semantik nitelikler çok dağınık ve alışageldik şekilde (ör. somut-soyut, ad-sıfat) verilmiştir. Bu durum {-mA} fiilden isim yapım eki için de geçerlilik gösterir. Bu makalede Kazak Türkçesinde yer alan {-BA, -mA} yapım eki ile türetilmiş isimlerin yapı ve anlam özellikleri göz önünde tutularak gruplandırılması ve bu eklerin türetmede etkili oldukları anlam gruplarının saptanması amaçlanmaktadır. Semantik tasnifte yer alan tüm örnekler K. Koç, A. Bayniyazov ve V. Başkapan tarafından hazırlanan Türkiye Türkçesi-Kazak Türkçesi, Kazak Türkçesi-Türkiye Türkçesi Sözlüğü (2009)’nden taranarak derlenmiştir. Bu doğrultuda makale Kazak Türkçesindeki {-BA, -mA} ekiyle türetilen isimlerle sınırlı tutulmuş olup Kazak Türkçesinde {-BA, -mA} eki ile fiilden isim yapılmış sözcükler tarafımızca önerilen semantik tasnif ile gösterilecektir. Çalışmamızda elde edilen veriler istatistiksel yönden sonuç kısmında bahsedilecektir. Tespit edilen örnekler için tarihî veya çağdaş Türk dilleriyle bir mukayeseye gidilmeyecektir.
Keywords : mA yapım eki, fiilden isim yapım eki, semantik tasnif, Kazak Türkçesi, anlam bilimi