Görenler Sesli Betimlenmiş Bir Filmi Nasıl Anlar? Sesli Betimleme ile İlgili Bir Alımlama Çalışması Denemesi

Authors : Nurhan BAŞ

Pages : 37-59

Doi:10.37599/ceviri.518756

View : 21 | Download : 8

Publication Date : 2019-07-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı, bir sesli betimlemeli filmin, sesli betimleme kullanıcıları gibi sadece işitsel düzgüden görüntüsüz olarak izlendiğinde alımlama sürecinde karşılaşılan zorluk ve ortaya çıkan sonuçları tartışmaktır. Sesli betimleme eğitimi için yöntem arayışından doğan bu araştırmanın verileri, Mütercim Tercümanlık öğrencilerinin bir çeviri atölyesi dersi kapsamında Değirmen (Yılmaz, 1986) başlıklı Türk filminin sesli betimlemeli ve kaynak sürümüyle ilgili ürettikleri metinlerden oluşmaktadır. Çalışma, bu iki metnin karşılaştırılmasıyla açığa çıkan alımlama farklarına yoğunlaşmıştır. Bu metinlerden alınan örnekler, ilgili oldukları film görselleri ve sesli betimleme örnekleriyle birlikte bir sesli betimleme kılavuzu ışığında irdelenmiştir. Bu irdelemede sesli betimleme yer yer dillerarası çeviri yöntemleriyle ilişkilendirilmiştir. Ayrıca, betimlemede kılavuzdaki kimi kurallara kolaylıkla uyulabilirken kimilerinde güçlüklerin yaşandığı gözlemlenmiştir. Bu çalışma, bir filmin (görsel düzgüsü olmadan) sesli betimleme metniyle nasıl anlamlandırılabileceğini örnekleyerek betimleme metnini oluştururken, betimlenmiş bir filmin (görsel düzgüsü işitsel olarak iletilen bir filmin) kör ve görme engelli izleyiciler üzerinde yaratabileceği olası etkileri düşünmenin ve ifade seçiminde duyarlılık geliştirmenin ne denli önemli olduğunu vurgulamaktadır. Bu yönüyle, bu araştırma sesli betimleme eğitimine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Çalışmada bazı örnekler/bulgular ise örtük cinsiyet (Braun, 2000a, 2000b) ve/veya toplumsal cinsiyet bağlamında tartışılmıştır. Çalışma, sesli betimlemenin disiplinlerarası olarak araştırılmasını ve bu alanda alımlama çalışmalarının yapılmasını önererek sonuçlandırılmıştır.  
Keywords : sesli betimleme, Değirmen, alımlama çalışması, örtük cinsiyet, toplumsal cinsiyet