Robert Larose’un Teleolojik Çeviri Modeli Temelinde Dipnot İncelemeleri: İstanbul Üçlemesi

Authors : Dilber ZEYTİNKAYA

Pages : 140-160

Doi:10.37599/ceviri.1067923

View : 22 | Download : 11

Publication Date : 2022-07-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Çeviribilime katkıda bulunmak amacıyla yürütülen bu araştırmanın temelini Robert Larose’un önerdiği bütünleştirici nitelikteki teleolojik (erekbilimsel), amaç odaklı çeviri modeli oluşturmaktadır. Gisèle Durero Köseoğlu’nun Fransızca yazdığı eserlerin çevirileri İstanbul Üçlemesi I: İstanbul’dan Pencereler (2014), İstanbul Üçlemesi II: İstanbul’da Bir El Yazması (2006c), İstanbul Üçlemesi III: Sır Dolu İstanbul (2009b) araştırma nesnesini oluşturmaktadır. Aynı zamanda İstanbul Üçlemesi adlı eserler Gérard Genette’in öne sürdüğü yanmetinler kapsamında çözümlenmiştir. Genette’in metinsel aşkınlık, yanmetinsellik ve metinlerarasılık kavramları irdelenmiş, yanmetinsel öğelerin işlevi ele alınarak metinsel aşkınlık çerçevesinde tartışılmıştır. Larose’un üzerinde yoğunlaştığı metinsel yaklaşım bağlamında dipnot çevirileri değerlendirmeye alınmış, bütünleştirici model kapsamında çeviri için “ön koşullar” ve “sözceleme koşulları” belirlenmeye çalışılmıştır. Larose’un önerdiği Fransızca “traductométrie” ifadesine karşılık olarak “çeviriölçü” ifadesi benimsenmiş, bu tanımlamayla çeviriyi ölçen, değerlendiren bir modele gönderme yapılmıştır. Çeviriölçü yöntemi bağlamında eşdeğerlik kavramının asimetrik doğası, çevirinin benzerlik yapısı, çeviride kazanç-kayıp oranı gibi hususlar irdelenmiştir. Bu araştırma Larose’un teleolojik çeviri modeli temelinde dipnot ve çevirilerini çeviribilimsel sorgulamalarla bütünleştirme gayretinin bir yansıması olarak yürütülmüştür. Larose’un teleolojik çeviri olgusunun çeviri araştırmalarına uyarlanabileceğini kanıtlayan öncül bir araştırma sunma gayreti gösterilmiştir.
Keywords : Larose, Genette, dipnot, yanmetin, teleolojik model, çeviriölçü