YAŞAMIN KAYNAĞI NEFES: HAVA KALİTESİ YÖNETİMİNDE DİJİTALLEŞME

Authors : İrde Çetintürk Gürtepe

Pages : 13-31

View : 61 | Download : 36

Publication Date : 2024-12-02

Article Type : Review Paper

Abstract :Yaşamın temel kaynağı nefesin kalitesi sağlığımız için çok önemlidir. Bu nedenle hava kalitesi yönetimi en temel çevre politikalarının arasında yer almaktadır. Sınır tanımayan, taşınan ve dinamik yapısı nedeniyle hava kalitesi yönetiminde küresel işbirliklerine ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkemiz, bu itibarla geliştirilen BM Uzun Menzilli Sınıraşan Hava Kirliliği (LRTAP) Sözleşmesi ilk imzacı ülkeleri arasında yer almıştır. Ulusal düzeyde hava, Çevre Kanununa dayanılarak mevzuat düzenlenen ilk çevre teması olmuştur. Hava kalitesinin iyileştirilmesi bağlamında geliştirilen mevzuatın yanı sıra, “Bilmediğinizi yönetemezsiniz” yaklaşımı ile şeffaf ve ortak bir veri tabanı olarak Hava Emisyon Yönetim portalı geliştirilmiş, tüm hava kirleticilerinin zamansal ve mekânsal dağılımları ile hava kalitesi modellerinin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı sunucularında çalışarak kilometre çözünürlüğünde hava kalitesi haritaları üretilmektedir. Oluşturulan senaryolar ile hava kalitesini iyileştirmede en etkin olanlar belirlenerek politika haline gelmektedir. Diğer yandan kısa ömürlü hava kirleticilerinin şehirlerde yüksek çözünürlüklü kaynaklarının tespiti ve yönetimi, kirlilikle mücadeleyi daha etkin kılmaktadır. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca geliştirilen NEFES (New Emission Forecast&Evaluation System) yazılımı ile şehirlerin dijital ikizleri üzerinde metre hassasiyetinde hava kalitesi değerleri ve kirletici kaynakları tespit edebilmektedir. 81 ilimizin merkez ve tüm ilçeleri için tamamlanan çalışmalar ile emisyon azaltım politikaları belirlenmekte ve yol haritaları hazırlanmaktadır. Hava kalitesinin etkin yönetimi için atılan adımlar küresel sorun iklim değişikliği ile mücadelemize önemli katkılar sağlayacaktır.
Keywords : hava kalitesi, hava kalitesi modeli, zamansal ve mekansal emisyon dağılımı