Bilecik türkülerinin müzikal ve edebi açıdan incelenmesi

Authors : Erdal Uludağ, Koray İlgar

Pages : 647-665

Doi:10.31811/ojomus.1569048

View : 77 | Download : 107

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Nitel araştırma yöntemi kapsamında yapılandırılan bu çalışmada, “TRT Türk Halk Müziği Repertuvarında yer alan Bilecik türküleri müzikal ve edebi açıdan hangi özelliklere sahiptirler?” sorusuna yanıt aranmıştır. Çalışma doğrultusunda, TRT Türk Halk Müziği Repertuvarında yer alan Bilecik türküleri literatür taraması ve doküman incelemesi teknikleri kullanılarak tespit edilmiştir. Bu bağlamda elde edilen verilerin ışığında, kayıt altına alınmış olan 77 adet Bilecik türküsü içerik analizine tabi tutularak makam dizisi, ses genişliği, ritmik yapı, konu, hece ölçüsü yapısı ve kafiye düzeni kategorileri kapsamında incelenmiş ve adı geçen her bir kategorinin kullanım sıklıklarının ve yüzdelik oranlarının dağılımını gösteren grafik tabloları üzerinden ayrıntılı betimsel analizleri yapılmıştır. Çalışma kapsamında yapılan kategorisel içerik analizi sonucunda; Bilecik türkülerinin Hüseyni, Uşşak, Hicaz, Gülizar, Segâh, Eviç, Karcığar, Mahur, Hüseyni+Hicaz, Nikriz, Ferahnak, Buselik, Segâh+Hüzzam, Karcığar+Mahur, Rast+Zirgüleli Suzinak, Buselik+Uşşak ve Çargâh+Bayati Şiraz şeklindeki farklı makam dizilerine sahip oldukları; 5 ila 10 perde arasında değişen ses genişliklerinin bulunduğu ve söz konusu türkülerde 9/8’lik, 4/4’lük, 2/4’lük ve 9/4’lük şeklindeki çeşitli ritmik yapılarla birlikte 12/8’lik+15/8’lik, 7/8’lik+9/8’lik+5/8’lik gibi birden fazla çeşitli ritmik yapıların da bir arada kullanıldığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte, Bilecik türkülerinin edebi açıdan analizinde konu bakımından Aşk-Sevda, Ayrılık, Ağıt, Kına-Düğün, Tabiat ve İlahi temalarının ağırlıklı olarak işlendiği; türkülerin sözlerinde 11’li, 7’li ve 8’li hece ölçülerinin ağırlıklı olarak kullanıldığı ve ayrıca bu türkülerin sözlerinin çoğunluğunda “aaa” ve “aaba” şeklindeki kafiye düzenlerinin hâkim olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Tarihsel geçmişi ve coğrafi konumu açısından üç bölgenin kesişim noktasında bulunan Bilecik ilinin türkülerinin de içerdikleri makamları, ritmik yapıları ve konuları bakımından Türk halk müziğine yönelik zengin bir çeşitlilik sunduğu sonucuna varılmıştır.
Keywords : Türk halk müziği, Bilecik türküleri, makam, ritmik yapı, edebi özellikler